Odłączenie ciała szklistego – objawy, przyczyny i leczenie

Odłączenie ciała szklistego to choroba, która dotyczy zwłaszcza osoby starsze – polega na odłączeniu się żelowej substancji wypełniającej oko od siatkówki. Proces ten jest skutkiem naturalnego procesu starzenia się organizmu i w znacznej większości przypadków nie wymaga leczenia. Zdarza się jednak, że ostre tylne odłączenie ciała szklistego w oku doprowadzi do uszkodzenia siatkówki – wówczas niezbędna jest operacja. Sprawdź, na czym polega odłączenie ciała szklistego, skąd się bierze ta choroba i jak ją leczyć.

Odłączenie ciała szklistego – co to za choroba?

Ciało szkliste, nazywane również szklistką, to substancja o konsystencji galaretki, która wypełnia gałkę oczną – składa się z wody, kolagenu i kwasu hialuronowego. To właśnie ona nadaje oku kształt i jędrność, a jednocześnie chroni jego wewnętrzne struktury przed uszkodzeniem. Siatkówka jest zaś cienką, światłoczułą błoną, która wyścieła od wewnątrz tylną część gałki ocznej. Odpowiada ona za odbieranie bodźców wzrokowych, które następnie są przekazywane przez nerwy optyczne do mózgu.

Starzenie organizmu sprawia, że ciało szkliste zaczyna zmieniać swoją konsystencję. Staje się ono bardziej płynne i traci na objętości, a tym samym zaczyna oddzielać się od ścianki gałki ocznej. Anatomia oka nie pozwala jednak na oddzielenie się szklistki od jej podstawy, która znajduje się z przodu gałki ocznej, dlatego skutkiem tego procesu jest tylne odłączenie ciała szklistego lub PVD (ang. Posterior Vitreous Detachment).

Warto wiedzieć! >>> Numer, którym oznaczone jest odłączenie ciała szklistego ICD-10 w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, to H43.8.

W około 90% przypadków odłączenie ciała szklistego ma charakter łagodny i przewlekły – wówczas szklistka odłącza się od siatkówki stopniowo na przestrzeni większej ilości czasu. Nie u każdej osoby, która zmaga się z PVD, wystąpi jednak całkowite odłączenie ciała szklistego – zakres tej choroby różni się w zależności od pacjenta. W rzadkich sytuacjach zdarza się ostre tylne odłączenie ciała szklistego, które następuje nagle i powoduje rozdarcie siatkówki. W przypadku braku operacji ten stan może doprowadzić do znacznego uszkodzenia wzroku.

Odłączenie ciała szklistego – objawy

Jak objawia się odłączanie ciałka szklistego? Niezależnie od stopnia zaawansowania tego schorzenia, jego głównymi symptomami są pojawiające się w polu widzenia anomalie, a przede wszystkim:

• Męty – czyli wszelkiego rodzaju drobne cienie latające przed oczami, które przypominają muszki, pajęczyny czy plamki. Poruszają się wraz z gałką oczną i są najłatwiej zauważalne podczas spoglądania na jasne tło, np. niebo czy białą ścianę. Męty są efektem zmian strukturalnych w ciele szklistym, m.in. odkładania się w nim skupisk cząsteczek białka. To nieszkodliwe zjawisko, które zauważyć może u siebie wiele osób w trakcie całego życia, jednak w przebiegu PVD mogą stać się wyjątkowo uporczywe. Zobacz, o czym jeszcze mogą świadczyć mroczki przed oczami.
• Błyski w polu widzenia – wszelkiego rodzaju błyski świetlne czy błyskawice najczęściej występują w przebiegu PVD, gdy zaczyna następować odłączanie ciała szklistego. Pociąga ono za sobą siatkówkę oka, tym samym mechanicznie stymulując jej światłoczułe receptory, które następnie przesyłają do mózgu nierzeczywiste bodźce wzrokowe.
• Ubytek w polu widzenia – jeśli nagle w Twoim polu widzenia pojawi się ubytek, który przypomina ciemną zasłonę – może to świadczyć o poważnym uszkodzeniu siatkówki. Ten objaw powinien skłonić Cię do jak najszybszej pomocy lekarskiej. Może okazać się, że oko będzie musiało być operowane.

Zobacz również >>> Zmętnienie ciała szklistego — przyczyny, objawy, leczenie

Odłączenie ciała szklistego – przyczyny

W grupie ryzyka zachorowania na odłączenie ciała szklistego znajdują się przede wszystkim osoby, które ukończyły 60 lat – z tą chorobą zmaga się około 63% seniorów powyżej 80. roku życia. PVD może jednak wystąpić wcześniej, zwłaszcza u osób zmagających się ze znaczną krótkowzrocznością oraz tych, które przeszły operację lub urazy oczu.

Odłączenie ciała szklistego – leczenie i rokowania

Obecnie nie ma możliwości skutecznego leczenia lub zapobiegania chorobie, którą jest odłączenie ciała szklistego od siatkówki. W większości przypadków nie wymaga ona również żadnej interwencji lekarskiej – objawy mogą utrzymywać się do momentu, aż nastąpi całkowite odłączenie ciała szklistego od siatkówki. Wówczas błyski w polu widzenia samoistnie znikają, a męty mogą przesunąć się do dolnej części gałki ocznej, gdzie są praktycznie niezauważalne.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku formy tego schorzenia, którą jest ostre tylne odłączenie ciała szklistego w oku. Jeżeli objawy wskazują na to, że siatkówka uległa rozdarciu, konieczna jest jak najszybsze udanie się na ostry dyżur okulistyczny. Wymagane może bowiem okazać się leczenie operacyjne, które zminimalizuje zakres uszkodzenia siatkówki.

Podczas gdy samo odłączenie ciała szklistego nie wymaga leczenia, to wciąż niezwykle ważne jest stawienie się na badanie w gabinecie okulisty. Umożliwia to skontrolowanie przebiegu PVD i wykluczenie powiązanych chorób, takich jak wylew krwi do komory ciała szklistego czy zapalenie błony naczyniowej. Tutaj dowiesz się więcej na temat tego schorzenia.

Pamiętaj więc, aby udać się do lekarza w przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów i dolegliwości wzrokowych. Okulista może zalecić również regularne wizyty, które umożliwią kontrolowanie przebiegu choroby i zapewnienie jej łagodnego przebiegu.

Bibliografia:
Daniel Porter, American Academy of Ophthalmology, Posterior Vitreous Detachment, 2022
National Eye Institute, Vitreous Detachment, nei.nih.gov
Onkologia Online, Klasyfikacja ICD-10: H43 – Zaburzenia ciała szklistego, onkologia-online.pl
American Society of Retina Specialists, Posterior Vitreous Detachment, asrs.org
Cleveland Clinic, Posterior Vitreous Detachment, my.clevelandclinic.org