Urazy oka — pierwsza pomoc krok po kroku

Mechaniczne urazy oka się zdarzają – dlatego warto zawsze być do nich przygotowanym. Każdy powinien posiadać choć podstawową wiedzę na temat tego, jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku urazu oka. Odpowiednie przygotowanie pozwoli Ci bowiem nie tylko ulżyć w bólu w razie potrzeby, ale nawet uratować wzrok w ciężkich sytuacjach. Czytaj dalej!

Najczęstsze urazy oka u dzieci i dorosłych

Aby wiedzieć, jak postępować w przypadku urazu oka, trzeba umieć rozpoznać poszczególne urazy. Warto wiedzieć, że ciężkość urazu jest odwrotnie proporcjonalna do spowodowanych przez niego dolegliwości bólowych. Niegroźne ciało obce w oku powoduje więc bardzo silny ból, podczas gdy ciężkiej ranie perforacyjnej gałki ocznej może towarzyszyć tylko niewielki dyskomfort. Nie zawsze należy kierować się więc brakiem dolegliwości bólowych jako wskaźnikiem zasięgu uszkodzeń.

Oto urazy oka, które występują najczęściej:

• Ciało obce w oku – od mikroskopijnego pyłku, który wpadł pod powiekę, po większe, ryzykowne obiekty. Bolesne ciało obce w oku to najczęstsza przyczyna wizyt na szpitalnym oddziale okulistycznym. Przydarza się to zarówno dzieciom podczas beztroskich zabaw, jak i dorosłym, najczęściej podczas pracy bez odpowiedniego zabezpieczenia oczu.
• Zadrapanie rogówki – najczęściej powodowane jest przez ciało obce w oku, zadrapanie paznokciem czy zranienie przez zwierzę domowe. To bolesny stan, który wymaga interwencji lekarskiej, jednak z odpowiednim leczeniem najczęściej goi się w ciągu kilka dni. Zobacz, z czym jeszcze wiąże się uraz rogówki.
• Urazy oka po uderzeniu – czyli stłuczenie spowodowane przez uderzenie głową, zderzenie z rzuconym obiektem, uderzenie pięścią czy przez upadek. Może wahać się od niegroźnego stłuczenia, po poważny uraz tępy, który może uszkodzić gałkę oczną w stopniu znacznym.
• Poparzenia chemiczne – najczęściej spowodowane przez domowe środki sprzątające. Poparzenia chemiczne mogą być skutkiem wypadku podczas sprzątania, lub nieumiejętnego posługiwania się chemią gospodarczą. Ofiarą takich urazów padają również dzieci z łatwym dostępem do drażniących preparatów.
• Rana kłuta gałki ocznej – spowodowana najczęściej przez cienkie, długie i ostro zakończone przedmioty. To poważne uszkodzenie, które jest efektem wypadków podczas zabawy lub pracy bez okularów ochronnych, a także wypadków komunikacyjnych. Rany penetrujące lub perforacyjne gałki ocznej mogą skutkować całkowitą utratą widzenia w tym oku, dlatego wymagają jak najszybszego udania się na ostry dyżur okulistyczny.

Urazy oka – pierwsza pomoc dla każdego rodzaju urazu

Ciało obce w oku – pierwsza pomoc krok po kroku

1. Nie pocieraj oka, aby uniknąć zadrapania rogówki.
2. Umyj ręce i delikatnie odciągnij do tyłu dolną oraz górną powiekę w poszukiwaniu ciała obcego.
3. Jeżeli obiekt jest widoczny – wlej do oka delikatny strumień wody, soli fizjologicznej lub kropli do oczu. U nas znajdziesz krople nawilżające oraz inne akcesoria, które warto mieć w zanadrzu na wypadek ciała obcego w oku.
4. Jeżeli nie jesteś w stanie wypłukać ciała obcego z oka, każ poszkodowanemu wielokrotnie mrugać.
5. Jeżeli łatwe usunięcie obiektu jest niemożliwe, a do tego występuje silne zaczerwienienie i ból, udaj się po pomoc do okulisty.

Zadrapanie rogówki – co robić w tej sytuacji?

1. Umyj ręce i zadbaj o to, aby poszkodowany nie pocierał zranionego oka.
2. Przepłucz oko czystą wodą lub roztworem soli fizjologicznej.
3. Zakryj oko luźno sterylną gazą lub dużym plastrem.
4. W przypadku silnego bólu, zaczerwienienia lub zaburzeń widzenia należy udać się po pomoc lekarską.

Tępy uraz oka – pierwsza pomoc

1. Przyłóż chłodny kompres do okolicy oka, aby zmniejszyć obrzęk i ból.
2. Unikaj naciskania na oko.
3. Jeżeli zauważalne są siniaki lub podspojówkowy wylew krwi, a poszkodowany odczuwa uporczywy ból i zauważa zmiany widzenia – udaj się na ostry dyżur lekarski.

Poparzenie chemiczne oka – jak postępować?

1. Zadzwoń na pogotowie lub jak najszybciej udaj się na ostry dyżur okulistyczny. Poparzenie chemiczne oka to poważny uraz, który może permanentnie uszkodzić wzrok.
2. Natychmiast płucz oko czystą, letnią wodą przez co najmniej 15 minut. Przechyl głowę tak, aby woda spływała z wewnętrznego kącika do zewnętrznego, aby uniknąć rozprzestrzenienia się substancji chemicznej.
3. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej innymi substancjami. Może to spowodować jeszcze większe uszkodzenia gałki ocznej.
4. Postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza.

Rana kłuta oka – pierwsza pomoc krok po kroku

1. Zadzwoń na pogotowie. Rana kłuta oka to bardzo poważny uraz, który wymaga profesjonalnej pomocy.
2. Nie próbuj usuwać przedmiotu z gałki ocznej, aby nie spowodować jeszcze bardziej rozległych uszkodzeń.
3. Delikatnie przykryj oko sterylną gazą lub plastrem naokoło przedmiotu, aby go ustabilizować.
4. Skłoń poszkodowanego do zminimalizowania mrugania oraz poruszania okiem.

Wiesz już, jak postępować w przypadku urazów oka – od niegroźnego ciała obcego pod powieką, po poważną ranę penetracyjną gałki ocznej. Dzięki temu będziesz przygotowany na wszystko, a w nagłej sytuacji będziesz w stanie pomóc zarówno sobie, jak i innym.

Bibliografia:
St John Ambulance, Lynn Thomas, Eye injuries - foreign object in the eye, 2024
American Academy of Opthalmology, Recognizing and Treating Eye Injuries, 2023
American Academy of Opthalmology, Ocular Penetrating and Perforating Injuries, 2024
Whitney Seltman, Eye Injury Treatment, 2022