Co to jest starczowzroczność?

Starczowzroczność, czyli prezbiopia to schorzenie będące następstwem spadku zdolności akomodacyjnych oka. Jest to naturalne zjawisko fizjologiczne związane ze starzeniem się. Dotyczy każdego po ok. 40. roku życia i objawia się pogorszeniem widzenia przedmiotów zlokalizowanych w bliskiej odległości. Czy można jej zapobiec? Jaki jest jej powód i objawy oraz w jaki sposób ją korygować? Rozwiejemy wszelkie wątpliwości na temat starczowzroczności.

Dlaczego z wiekiem rozwija się starczowzroczność?

Prezbiopia w przeciwieństwie do wad refrakcji, takich jak nadwzroczność, krótkowzroczność czy astygmatyzm nie wynika z nieprawidłowości kształtu gałki ocznej czy rogówki. Jest ona fizjologicznym procesem związanym ze starzeniem się narządu wzroku. Skutkiem tego jest spadek zdolności akomodacyjnych oka. Dlaczego się tak dzieje?

Za zdolność postrzegania przedmiotów znajdujących się zarówno daleko, jak i blisko, odpowiada akomodacja. Jest to inaczej mówiąc zmiana zdolności skupiającej oka. Mechanizm ten opiera się na zmianie kształtu soczewki oka. Przy patrzeniu na blisko umieszczone obiekty dochodzi do skurczu mięśnia rzęskowego, rozluźnienia więzadełek Zinna i uwypuklenia soczewki. Sprawia to, że promienie świetlne wpadające do oka są w stanie ogniskować się na siatkówce, dając ostry obraz obserwowanego przedmiotu. Z wiekiem zmienia się struktura białek tworzących soczewkę. Konsekwencją tego jest zwiększona sztywność jądra soczewki, uniemożliwiająca zmianę jej kształtu. Mówi się wtedy o utracie elastyczności naturalnej soczewki oka. Zmniejszona zdolność oka do akomodacji sprawia, że coraz trudniej dotrzeć jest blisko położone obiekty. Proces ten rozpoczyna się w około 40. roku życia i w żaden sposób nie można mu zapobiec.

Objawy starczowzroczności

Pierwsze objawy starczowzroczności są niezwykle powszechne i często bagatelizowane. Schorzenie to określa się również potocznie schorzeniem długich rąk. Wszystko to za sprawą ciągłego oddalania oglądanych przedmiotów. Z czasem, gdy prezbiopia przybiera już większe wartości, ręce okazują się za krótkie, aby oddalić obiekt na tyle by stał się wyraźny.

Niewyraźne widzenie bliży wpływa znacznie na pogorszenie komfortu pracy w tej odległości. To przekłada się na ciągłe zmęczenie oczu. Dodatkowo zauważyć można problemy z pisaniem, tekst będzie wydawał się ciągle zamazany. Nieskorygowana prezbiopia może powodować również bóle głowy i uczucie napięcia. Osoby, u których spadła zdolność akomodacyjną oka mogą próbować osiągnąć wyraźne widzenie poprzez mrużenie lub zamykanie jednego oka w trakcie czytania.

Jakie są rodzaje starczowzroczności?

Prezbiopię podzielić można na cztery rodzaje. Wyróżniamy:

• prezbiopię początkową – jest to pierwszy etap starczowzroczności; objawia się problemami z czytaniem drobnego druku;
• prezbiopia funkcjonalna – kolejny etap starczowzroczności; spadek amplitudy akomodacji daje wyraźne objawy podczas długotrwałej pracy z bliska. Prezbiop musi mocno wytężać wzrok i oddalać przedmioty. W tym etapie najczęściej sięga się po korekcję, która umożliwi swobodne funkcjonowanie.
• prezbiopia absolutna (pełna) – ostatni etap starczowzroczności; soczewka oka staje się całkowicie nieelastyczna i nie akomoduje.

Wyróżnić można jeszcze, tzw. prezbiopię przedwczesną. Nie jest ona związana, tak jak klasyczna starczowzroczność, z procesami starzenia się narządu wzroku. Jest ona skutkiem działania czynników chorobowych, środowiskowych czy farmakologicznych. Towarzyszące objawy są takie same, jak w przypadku prezbiopii pojawiającej się z wiekiem – również występuje obniżenie amplitudy akomodacji.

Nie należy natomiast mylić starczowzroczności z nadwzrocznością. Oba schorzenia objawiają się problemami z wyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się w bliży. Dalekowzroczność jest skutkiem nieprawidłowej budowy anatomicznej oka, a konkretnie jego długości lub stosunkowo za małej mocy układu optycznego. Prezbiopia natomiast to schorzenie ściśle dotyczące zmian w soczewce oka – utraty jej elastyczności.

Jak korygować starczowzroczność?

Starczowzroczność korygować można za pomocą soczewek kontaktowych lub okularów korekcyjnych o mocach dodatnich. Należy pamiętać, że korekcja prezbiopii jest nieco bardziej skomplikowana, a konstrukcje zarówno soczewek okularowych (szczególnie progresywnych), jak i kontaktowych są bardzo złożone. Z tego powodu ich odpowiedni dobór powinien odbyć się w gabinecie pod okiem specjalisty. Do wykonania okularów potrzebne są również dodatkowe pomiary, wykonane przez optyka.

Okulary korekcyjne do korekcji prezbiopii

Jeśli dotychczas byłeś normowzroczny, co oznacza, że nie posiadałeś żadnej wady refrakcji, starczowzroczność korygować można okularami do czytania. Są one wyposażone w soczewki o mocy dodatniej, które zapewniają wyraźne widzenie na bliż.

Jeśli natomiast jesteś obarczony wadą refrakcji, zdecyduj się na okulary dwuogniskowe lub progresywne. Zapewnią one widzenie zarówno na dal, jak i bliż, bez konieczności zmiany okularów w zależności od odległości spojrzenia. Okulary dwuogniskowe składają się z dwóch, wyraźnie oddzielonych od siebie stref. Górna część soczewki zapewnia wyraźne widzenie do dali, natomiast dolna – na bliż. Nowszą i coraz częściej wybieraną alternatywą są okulary progresywne. Posiadają one, tak jak dwuogniskowe, strefę do dali i bliży oraz dodatkowo kanał progresji, zapewniający wyraźne widzenie na odległości pośrednie. Dzięki temu zmiana mocy na powierzchni soczewki jest stopniowa, nie ma nagłych skoków co pozwala na pełen komfort użytkowania. Jeśli więc zdecydujesz się na okulary korekcyjne - sprawdź też jakie oprawki pasują do siwych włosów.

Soczewki kontaktowe do korekcji prezbiopii

Coraz więcej osób decyduje się na korekcję za pomocą soczewek kontaktowych. Dla prezbiopów dedykowane są soczewki progresywne, inaczej nazywane multifokalnymi. Ich konstrukcja opiera się na koncentrycznym rozłożeniu mocy do dali i bliży. Zapewnia to ostre widzenie na każdą odległość. Do ich prawidłowego doboru potrzebne jest również najczęściej określenie oka dominującego.

Bibliografia:
https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-presbyopia

https://www.healthdirect.gov.au/presbyopia

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/presbyopia/symptoms-causes/syc-20363328

https://boweneye.co.nz/bowen-eye-news/what-presbyopia