Aparat ochronny oka - budowa i funkcje

Narząd wzroku jest niezwykle istotny, ponieważ dostarcza blisko 85% informacji na temat otoczenia, w którym się znajdujemy. Mając wiedzę jak funkcjonuje oko, jakie zadania pełnią jego części, możemy lepiej zadbać o prawidłową higienę i szybciej zwrócimy uwagę na różne nieprawidłowości. Informacje te mają jednak przede wszystkim skłonić do regularnego badania narządu wzroku u specjalisty.

Co to jest aparat ochronny oka?

Aparat ochronny oka, jak sama nazwa precyzyjnie wskazuje– ma za zadanie chronić wrażliwy narząd wzroku. Jest on częścią mechanizmów, które mają zapobiegać urazom, podrażnieniom i infekcjom. Bardzo ważna jest ochrona przed ciałami obcymi, które mogą powodować ból i zaburzać zdolność widzenia.

Z czego składa się aparat ochronny oka

Ochrona gałki ocznej jest możliwa dzięki następującym strukturom:

Oczodół – kształtem przypomina piramidę, składa się ze ściany górnej, przyśrodkowej, dolnej i zewnętrznej, jest twardą osłoną, której zadaniem jest uchronienie gałki ocznej przed groźnymi urazami mechanicznymi.

Powieki i rzęsy – wyróżniamy powieki górne oraz dolne, ograniczają one szparę powiekową, która ma szerokość 8-10 mm w przypadku otwartych oczu, obie powieki są złączone ze sobą, służą do tego więzadła, zewnętrzna część powiek to skóra, z kolei wewnętrzną stanowią mięśnie, z przedniej części powiek wyrastają rzęsy, praca powiek odbywa się odruchowo, ale organizm ludzki może też wpływać na ich częstszą lub rzadszą pracę. Rzęsy, są niezwykle wrażliwe. A właściwie nie same rzęsy – bo one nie są unerwione, lecz miejsce, z których wyrastają, czyli brzeg powieki. Każde nieoczekiwane poruszenie rzęs wywołuje odruch zamykania powiek.

Brwi - łukowate części nad oczodołami, pokryte włoskami. Chronią przed zanieczyszczeniami, spływającym po czole potem lub deszczem. Ukształtowanie brwi wobec gałki ocznej tworzy coś na kształt parasola, który chroni również przed bezpośrednią ekspozycją na promienie słoneczne.

Spojówka – delikatna błona na wewnętrznej powierzchni powieki i zewnętrznej powierzchni twardówki oka. Spojówka jest niezwykle wrażliwa, dzięki czemu nawet mikroskopijne drobiny, które się tam dostają, są natychmiast wyczuwalne. Między twardówką a powiekami powstaje worek spojówkowy, którego budowa pozwala na obecność w nim ciał obcych. Jednak silne unerwienie tej części sprawia, że trafiające tam ciało obce wywołuje naszą reakcję obronną. To chroni przed uszkodzeniami i infekcjami.

Narząd łzowy – produkuje film łzowy, dzięki któremu możliwe staje się prawidłowe funkcjonowanie gałki ocznej, znajdują się tutaj gruczoły łzowe, a także drogi odprowadzające, z kolei film łzowy zawiera warstwę oleistą, warstwę wodną oraz z warstwy śluzowej.

Elementy budowy oka

Narząd wzroku to bardzo skomplikowany mechanizm i składa się z gałki ocznej, aparatu ochronnego oka, a także z aparatu ruchowego oka.

Gałka oczna - budowa i cechy

Gałka oczna jest narządem optycznym, który posiada moc w granicach 60 dioptrii. Warto zaznaczyć, że blisko 66% mocy notuje rogówka. Swoim kształtem gałka oczna przypomina kulę, której średnica wynosi 24 milimetry. Znajduje się ona w przedniej części oczodołu.
Wewnątrz gałki ocznej umieszczone jest ciało szkliste, które w rzeczywistości jest substancją, która przez cały czas znajduje się pod ciśnieniem, dzięki czemu jest w stanie zachować swój kulisty kształt.

Gałka oczna posiada 3 bardzo ważne błony:

• Błona zewnętrzna

Błona zewnętrzna jest włóknista i składa się z dwóch elementów, tj. z twardówki oraz z przeźroczystej rogówki, mieszczącej się w przedniej części gałki ocznej. Ciekawostką jest to, że granica między rogówką, a twardówką nazywana jest rąbkiem rogówki.

Twardówka składa się z bardzo sprężystych włókien kolagenowych. Warto zaznaczyć, że twardówka okala rogówkę, ale też otwór tylny, który z kolei znajduje się obok kanału nerwu wzrokowego. Wśród 3 warstw twardówki można wymienić – nadtwardówkę, istotę właściwą, a także blaszkę brunatną.

Rogówka jest przezroczystą błoną oka. Jej średnica wynosi w przypadku dorosłej osoby 12 mm. Rogówka składa się z kilku warstw – nabłonka przedniego, istoty właściwej, warstwy Bowmana, blaszki granicznej tylnej, a także ze śródbłonka.

• Błona środkowa

W skład błony środkowej oka wchodzi tęczówka, ciało rzęskowe i naczyniówka. Tę część gałki ocznej bardzo często nazywamy błoną naczyniową, gdyż została zbudowana głównie z naczyń krwionośnych.

Tęczówka miewa różne kolory, a jej centralną częścią jest czarna źrenica. Przechodzi następnie w ciało rzęskowe.

Ciało rzęskowe ma kształt pierścienia i znajduje się wewnątrz oka, a dokładnie z przodu w rzucie rąbka rogówki, a do tego w przedniej części twardówki. Inną jego cechą charakterystyczną jest to, że posiada wyrostki, a także część płaską. Warto zaznaczyć, że do wyrostków przyczepione jest z kolei wiązadełko połączone z soczewką. Ta z kolei jest przeźroczystą strukturą, otoczoną nie tylko przez torebkę, ale również przez korę, znajdujące się dookoła jądra soczewki.

Z kolei ciało rzęskowe przechodzi w naczyniówkę. Znajduje się ona pomiędzy siatkówką oraz twardówką. Składa się z wielu naczyń krwionośnych.

• Błona wewnętrzna

To w rzeczywistości siatkówka. Składa się z 3 części – wzrokowej, wyścielającej naczyniówkę, a także z części nieodbierającej wrażeń wzrokowych. Ma aż 10 warstw, gdzie wśród najważniejszych można wymienić komórki dwubiegunowe oraz komórki zwojowe.

Aparat ruchowy oka

W skład aparatu ruchowego oka wchodzi aż 6 mięśni gałkoworuchowych, przy czym 4 spośród nich to mięśnie proste, a 2 są mięśniami skośnymi. Głównym zadaniem mięśni, wchodzących w skład aparatu ruchowego oka jest utrzymywanie oczu w pozycji równoległej. Dzięki nim możliwy jest również prawidłowy ruch gałek ocznych.

Funkcje ochronne oka

Skoro znasz już anatomiczną budowę oka, to teraz poznanie funkcji, jakie pełnią poszczególne elementy, wchodzące w skład ludzkiego stanie się znacznie łatwiejsze i bardziej zrozumiałe. Oto najważniejsze zadania, przed którymi stoją różne części oka:

Twardówka chroni wewnętrzną część oka. Do tego sprawia, że gałka oczna ma swój regularny kształt.

Rogówka również chroni narząd wzroku. Jednak to nie wszystko, gdyż właśnie dzięki prawidłowej budowie, rozmiarowi, czy kształtowi rogówki możemy prawidłowo dostrzegać różne obiekty, znajdujące się przed nami. To właśnie przez nią światło w ogóle wpada do oka. Rogówka sprawia, że promienie świetlne załamują się, a następnie skupiają się silniej, niż ma to miejsce w przypadku soczewki.- Podstawową funkcją środkowej błony gałki ocznej jest odżywianie siatkówki oraz dostarczanie jej odpowiedniej ilości tlenu.

Głównym zadaniem źrenicy jest kontrolowanie tego, aby optymalna ilość światła dostała się do wewnętrznej części oka. Warto zaznaczyć również, że to przez źrenicę przedostaje się ciecz wodnista z tylnej komory oka do jej przedniej części.

Soczewka może zmieniać swój kształt, co wpływa na zmniejszenie lub też zwiększenie jej mocy. Nazywane jest to zdolnością do akomodacji, czyli dostrzeganie z odpowiednią ostrością obiektów z daleka bądź z bliska.

Głównym zadaniem powiek i rzęs jest ochrona przed nadmiernym przedostawaniem się światła do gałki ocznej. Jednak to nie wszystko, gdyż powieki mają służyć również jako ochrona w razie urazów, nadmiernego zanieczyszczenia powietrza, a do tego są w stanie zadbać o zachowanie oka na odpowiednim poziomie nawilżenia. Rzęsy są często bardzo niedoceniane, chociaż w rzeczywistości doskonale chronią oko przed przedostawaniem się do niego pyłków i kurzu. W tym artkule dowiesz się, po co nam brwi i rzęsy.

Natomiast dzięki tęczówce możliwa staje się kontrola tego, jak wiele światła przedostanie się do siatkówki.

Najczulszym elementem wchodzącym w skład siatkówki jest plamka żółta. Jest to możliwe dzięki temu, że zawiera zdecydowanie największą liczbę czopków i pręcików, zwanych też fotoreceptorami. Główną funkcją czopków jest prawidłowe postrzeganie różnych barw i kształtów w świetle dziennym. Jak można się domyślić, praca pręcików sprawia, że jesteśmy w stanie dostosować wzrok tak, żeby widzieć prawidłowo przy słabszym lub wieczornym świetle.