Czym jest daltonizm? Czym wyróżnia się to zaburzenie wzroku?

Istnieją różne zaburzenia wzroku, które wpływają na rozpoznawanie barw. Jednym z najlepiej znanych wad jest daltonizm, co bywa też nazywane ślepotą barw. Choć z tym problemem można funkcjonować na co dzień, to jednak musisz liczyć się z pewnymi ograniczeniami. Dowiedz się, czym jest daltonizm i kto to daltonista!

Czym jest daltonizm?

Zastanawiasz się, co to jest daltonizm? Ta wada wzroku ma charakter wrodzony lub nabyty i sprawia, że oko nie potrafi rozpoznać koloru zielonego, a także ma problem z odróżnieniem czerwonego, pomarańczowego i żółtego. Właśnie z tego powodu daltonizm to zaburzenie percepcji barw, co wynika ze złej budowy siatkówki. Po prostu brak w niej jednego z fotoreceptorów, odpowiedzialnego za widzenie koloru czerwonego.

Warto zaznaczyć, że daltonizm dużo częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Poza tym w wieku dziecięcym niekiedy dochodzi do rozpoznania daltonizmu częściowego. To właśnie wtedy to zaburzenie wzroku może mieć duży wpływ na samoocenę, postępy w nauce, czy kontakty z rówieśnikami. Dlatego kluczowe znaczenie ma szybkie rozpoznanie tego schorzenia.

Przyczyny daltonizmu

Dziedziczne

Bardzo często daltonizm jest uwarunkowany genetycznie. Przede wszystkim jest dziedziczny recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. U mężczyzn występuje tylko jeden taki chromosom X w kodzie genetycznym, dlatego to właśnie oni zazwyczaj borykają się z daltonizmem.

Sprawdź również jakie są objawy choroby Wilsona

Pozostałe przyczyny

Zwróć uwagę na to, że daltonizm może powstać nie tylko ze względów genetycznych. Niekiedy pojawia się w wyniku przebytych chorób wzroku typu zaćma, jaskra, retinopatia cukrzycowa, czy nawet zwyrodnienie plamki żółtej. Poza tym może mieć związek ze starzeniem się bądź powstać na skutek powikłań po przyjmowaniu niektórych leków – najczęściej dotyczy to preparatów psychoaktywnych.

Warto dodać, że choć zazwyczaj daltonizm występuje od urodzenia, to jednak może również mieć charakter nabyty. Wówczas przyczyną bardzo często jest uraz oka, a także uszkodzenie dróg wzrokowych, a szczególnie siatkówki.

Jakie są objawy daltonizmu?

W zależności od postaci choroby istnieją różne objawy daltonizmu. Dlatego czasem diagnoza jest tak trudna. Niekiedy pacjent może rozpoznawać wiele barw i nie zdawać sobie sprawy z tego, że inni ludzie postrzegają je nieco inaczej. To właśnie sposób, w jaki są widziane poszczególne kolory to najczęstszy sposób, w jaki objawia się daltonizm. Przeważnie dotyczy to problemów z rozróżnianiem barwy zielonej od czerwonej oraz brak możliwości rozpoznania barwy zielonej. 

Czasem objawy daltonizmu są również związane z innymi nieprawidłowościami w  funkcjonowaniu narządu wzroku. Sprawdź również czym są metamorfopsje.

Kto to daltonista?

Czy wiesz, kto to jest daltonista? To osoba, która boryka się z daltonizmem, czyli z zaburzeniem dostrzegania lub rozróżniania barw. Takie schorzenie bardzo często ma wpływ na codzienne funkcjonowania. Przede wszystkim może to utrudniać wykonywanie niektórych prac – głównie tych, gdzie konieczne jest zwracanie uwagi na różne kolory. Przeważnie daltonistami są mężczyźni, choć szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy to zaburzenie wzroku ma podłoże dziedziczne. Bardzo ważne jest to, że postęp okulistyki pozwala niektórym daltonistom na korekcję tego problemu. Wtedy konieczne jest noszenie specjalnych okularów.

Test na daltonizm – jak wygląda?

Zazwyczaj w celu rozpoznania daltonizmu wykorzystywane są testy, wykonywane przez okulistę. Dzięki nim możliwe jest rozpoznanie tego schorzenie – co jest tak ważne np. przed rozpoczęciem kursu na prawo jazdy. Najczęściej stosowana są dwa testy, czyli:

• Tablica Ishihary – takie testy są ogólnodostępne, więc bez problemu znajdziesz je nawet w Internecie. To proste obrazki, składające się z kolorowych kropek, które układają się w cyfry, litery lub inne kształty. Kluczowe znaczenie ma to, że tło ma inny kolor niż symbol, znajdujący się w centralnej części. Daltonistom to zadanie sprawia szczególną trudność ze względu na nieznaczną różnicę między poszczególnymi kolorami. Poza tym każda tablica ma odmienną barwę, co ułatwia zdiagnozowanie wielu różnych chorób.
• Metoda denominacyjna – sprawdza umiejętność nazywania kolorów, a do wykonania tego badania potrzebna jest lampa Wilczka, która ma kształt graniastosłupa. W jego bokach umieszczone są podświetlone filtry w kolorach sygnalizacji świetlnej. Daje to pewność, że przyszły kierowca będzie umiał rozróżnić poszczególne barwy. Ważne jest także to, żeby badana osoba stanęła w odległości ok. 4 metrów od lampy.

Jak widzi daltonista?

Wiesz już, kto to jest daltonista, ale czy na pewno rozumiesz, w jaki sposób widzi taka osoba? Przede wszystkim zwróć uwagę na to, że ludzkie oko składa się z trzech typów receptorów – czerwonych, zielonych i niebieskich. Wszystkie te rodzaje są wrażliwe na odpowiednie długości fal widma świetlnego. Gdy oko jest zdrowe, to dostrzegalne jest widzenie trójbarwne – wrażenia odbierane przez oko, łączą się, a później są przekazywane do mózgu, co znowu prowadzi do rozwinięcia umiejętności rozróżniania kolorów.

Jednak, co dzieje się, gdy następuje zaburzenie tych receptorów? Wówczas dochodzi do różnych rodzajów ślepoty barwnej. Niekiedy chore osoby mogą rozróżniać kolory jedynie w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, a czasem większa ilość światła nie pomaga.

Jedną z najpopularniejszych przypadłości jest dyschromatopsja wrodzona, charakteryzująca się obustronnością. Warto zaznaczyć, że występuje symetrycznie i nie zmienia się przez całe życie. Poza tym wyróżnia się widzeniem dwubarwnym. Wówczas znaczenie ma konkretny rodzaj schorzenia.

Rodzaje dischromatopsji

• Protanopia – brak rozróżniania czerwonego kolory i mylenie barwy żółtej, czerwonej i zielonej.
• Deuteranopia – ślepota na zielony kolor przy jednoczesnej możliwości dopasowania barwy czerwonej i niebieskiej, a także ich pochodnych.
• Tritanopia – ślepota na niebieską barwę. Wtedy występuje nadwrażliwość na niebieskie światło oraz brak problemów z rozróżnianiem czerwienie i zieleni.
• Achromatopsja – to skrajny przypadek, gdzie następuje całkowita ślepota barwna. Wówczas chora osoba wszystko widzi w odcieniach szarości. Oprócz tego może występować nadwrażliwość na światło i zaburzenia ostrości widzenia.

Czy są okulary dla daltonistów?

Choć daltonizm nadal należy do nieuleczalnych chorób, to jednak istnieją sposoby na korekcję tego schorzenia. Jedną z najpopularniejszych metod są oczywiście okulary. Takie modele mają filtry czerwone i różowe, ponieważ to właśnie te barwy gwarantują największą skuteczność w rozróżnianiu kolorów. Jednak przede wszystkim dotyczy to osób, które mają czerwono-zielony niedobór barw. Istotne jest także to, żeby soczewki były indywidualnie dopasowane do potrzeb pacjenta, ponieważ to właśnie wtedy zapewniają najlepszą korekcję. 

Zauważ również, że okulary dla daltonistów dają najlepsze efekty przy dobrym oświetleniu.