Nużeniec – pasożyt oczny

Demodex, czyli nużeniec to rodzaj roztocza z rodziny pajęczaków. Istnieje około 65 gatunków, z czego 2 są pasożytami zamieszkującymi ludzkie mieszki włosowe i gruczoły łojowe. Zajmują one zazwyczaj okolice rzęs, policzków, czoła, zewnętrznych kanałów słuchowych oraz boków nosa.

Częstość występowania nużeńca jest proporcjonalna do wieku. Zazwyczaj u dzieci jest niska, jego nosicielem jest średnio połowa dorosłych i ponad 70% osób po 70. roku życia. Obecność nużeńca nie musi powodować stanu chorobowego. Często pierwsze objawy odczuwalne są dopiero przy niekontrolowanym, szybkim namnażaniu się pasożyta lub w przypadku obniżonej odporności.

Czym jest nużeniec?

Ludzkie ciało zamieszkiwać mogą 2 rodzaje nużeńca:
- Demodex folliculorum (nużeniec ludzki)
- Demodex brevis (nużeniec krótki)

Nużeniec ludzki osiąga długość około 300-400 μm, podczas gdy krótki 250-280 μm. Każdy z nich posiada półprzezroczysty, wydłużony korpus zbudowany z dwóch segmentów. Ich ciała pokryte są łuskami, które zakotwiczają się w mieszkach włosowych. Wyposażone są w osiem krótkich, segmentowych nóg, dzięki którym mogą opuszczać mieszki włosowe i powoli poruszać się po powierzchni skóry. Przemieszczają się z prędkością 8-16 mm/h, przy czym odbywa się to głównie w nocy, ponieważ w obecności światła chowają się.

Nużeniec ludzki pasożytuje w mieszkach włosowych, szczególnie rzęs i żywi się komórkami skóry, natomiast nużeniec krótki zamieszkuje gruczoły łojowe mieszków włosowych i odżywia się komórkami gruczołów.

 

Nużeniec – przyczyny zarażenia

Do zarażenia nużeńcem dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą będącą nosicielem oraz poprzez przedmioty domowego użytku. Miejscami, gdzie ryzyko nabycia nużeńca jest wyższe, są gabinety kosmetyczne, fryzjerzy i inne miejsca oferujące zabiegi na twarz lub jej okolice.

Warto wiedzieć, że pasożyt ten występuje naturalnie na powierzchni ludzkiej skóry. Mimo to nie rodzimy się z nim. Zazwyczaj jest on przekazywany dzieciom przez domowników. Chociaż roztocza demodex są bardzo powszechne, stan chorobowy nimi spowodowany, czyli nużyca, występuje stosunkowo rzadko.

Nużeniec – objawy

Nużyca (demodekoza) wywoływana przez nużeńca występuje gdy roztocza rozmnażają się w niekontrolowany sposób oraz gdy układ odpornościowy jest osłabiony. Zwykle objawy pojawiają się nagle, z dnia na dzień. Najczęściej zgłaszane dolegliwości to:
- uczucie ciała obcego w oku,
- nadmierne łzawienie,
- nierównomierny wzrost i wypadanie rzęs,
- swędzenie powiek, nawracające zapalenia brzegów powiek, gradówki i jęczmień,
- uczucie piasku pod powiekami, suchość oczu,
- zaskórniki i wągry,
- ropiejące wypryski,
- łuski na brzegach powiek,
- szorstka skóra.

Nużyca oczna nie jest charakterystyczna. Towarzyszą jej klasyczne objawy, sugerujące wiele możliwych zaburzeń. Poza objawami fizycznymi, chorzy skarżą się również na światłowstręt oraz nadmierną wrażliwość na kurz i dym. Nużeniec nierzadko wywołuje również przewlekłe zapalenie przednich brzegów powiek, które jest skutkiem drążenia cebulek rzęs i drażnienia chemicznego produktami przemiany materii roztocza. Wywołane przez nużeńca zaburzenia pracy gruczołów Meiboma mogą skutkować również zapaleniem tylnych brzegów powiek, co objawia się zespołem suchego oka. Jedną z poważniejszych dolegliwości, do której rozwoju przyczynić może się nużeniec, jest rak podstawnokomórkowy skóry powiek.

 

Nużeniec – czynniki ryzyka

Z racji tego, że nużeniec gwałtowniej objawia się u osób o obniżonej odporności, większe prawdopodobieństwo na wystąpienie nużycy mają osoby, otrzymujące chemioterapię oraz leki immunosupresyjne, np. po przeszczepie narządów. W podobnej sytuacji znajdują się osoby obarczone HIV i AIDS, czyli wirusem nabytego upośledzenia odporności oraz zespołem nabytego niedoboru odporności.

Dodatkowo osobami narażonymi na nużycę są ludzie po 70. roku życia, ze stanami zapalnymi skóry, trądzikiem różowatym lub łojotokiem oraz alergicy.

 

Nużeniec – diagnostyka

Diagnostyka nużeńca opiera się na pobraniu materiału z miejsc, w których prawdopodobnie się znajduje.

W przypadku nużeńca skórnego, najlepiej udać się do dermatologa, który wykona testy, takie jak dermoskopia, biopsja skóry lub pobranie zeskrobin.

W przypadku nużycy ocznej materiałem do badań są rzęsy pobrane z obu powiek oczu. Wykrycie nużeńca polega na oglądaniu próbki pod mikroskopem w celu znalezienia dorosłych form lub jaj pasożyta.

 

Nużeniec oczny – leczenie

Leczenie nużeńca wymaga przede wszystkim dużo cierpliwości. Początkowo, jeśli zaobserwujesz objawy sugerujące nużycę, koniecznie udaj się do okulisty, który zleci odpowiednie badania i przyjrzy się dokładnie oczom. Bardzo możliwe, że konieczne będzie mechaniczne udrożnienie gruczołów Meiboma. Następnie należy zastosować odpowiednią kurację, którą również powinien zaproponować specjalista.

Najczęściej w celu leczenia nużycy ocznej stosowane są kompresy termiczne i masaż powiek, sól fizjologiczna do przemywania brzegów powiek i chusteczki nasączone odpowiednimi środkami do higieny powiek oraz łagodzenia objawów infekcji lub stanów zapalnych. Dodatkowo preparaty te mają działanie łagodzące oraz regenerujące, wykazują działanie biobójcze na nużeńca, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Przydadzą się również krople nawilżające, które chronią gałkę oczną. Czasami leczenie nużeńca będzie również wspieranie doustną farmakologią.

Należy pamiętać, że leczenie nużeńca jest długotrwałe i nie można go przerywać. Choćby jeden dzień niestosowania się do zaleceń lekarza może skutkować utratą dotychczasowych rezultatów.

Nużeniec a soczewki kontaktowe

W przypadku korzystania z soczewek kontaktowych, należy zaprzestać ich stosowania i zamienić je na okulary korekcyjne. Pamiętaj również o odpowiednim i częstym czyszczeniu okularów, które zapobiegnie roznoszeniu pasożyta.

 

Bibliografia:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22775-demodex-face-mites

https://en.wikipedia.org/wiki/Demodex

https://www.topdoctors.co.uk/medical-dictionary/demodex

https://dermnetnz.org/topics/demodex

https://leczymy-nuzenca.pl/jak-wyleczyc-nuzenca