Rogówka oka – funkcje i najczęstsze choroby

Ludzki narząd wzroku to skomplikowany mechanizm, który składa się z wielu części składowych. Jedną z nich jest rogówka oka. To właśnie przez nią światło wpada do wnętrza gałki ocznej, dlatego dobry wzrok w dużej mierze zależy od jej zdrowia. Czytaj dalej i poznaj lepiej rogówkę oka – gdzie się znajduje? Na jakie choroby jest narażona? Czy rogówka oka się regeneruje? Na te i więcej pytań odpowiemy w artykule!

Rogówka oka – gdzie się znajduje?

Rogówka oka to najbardziej wysunięta do przodu część gałki ocznej. Jest ona przezroczystą, wypukłą warstwą przedniej części oka – najłatwiej można zaobserwować ją spoglądając na oko od boku. Zdrowa rogówka w oku jest w pełni przezroczysta, o gładkiej powierzchni, oraz lekko zakrzywiona niczym soczewka skupiająca. Ze względu na jej położenie, rogówka oka jest narażona na różnorakie uszkodzenia mechaniczne oraz choroby.

Rogówka oka – funkcje, które pełni

Główną funkcją rogówki oka jest odpowiednie skupianie promieni świetlnych wpadających do oka. Działa ona niczym szkło powiększające, ogniskując światło na soczewce oka, która następnie ogniskuje promienie na siatkówce. Rogówka jest odpowiedzialna za aż 65 do 75% całkowitej refrakcji światła, która zachodzi w gałce ocznej. Rogówka oczna to więc część, w której zaczyna się cały, skomplikowany proces widzenia. Dowiedz się, na czym polega refrakcja oka.

Istnieją jeszcze inne funkcje, które pełni rogówka. Oko jest bardzo wrażliwe na promieniowanie UV, które może uszkadzać je oraz prowadzić do rozwoju poważnych chorób. Rogówka oczna filtruje jednak pewną ilość szkodliwych promieni ultrafioletowych, chroniąc siatkówkę przed jego nadmiarem. Należy jednak pamiętać, że zdolność ta jest ograniczona i tylko niewielka ilość światła UV jest filtrowana przez tkanki rogówki. Właśnie dlatego każda osoba powinna posiadać wysokiej jakości okulary przeciwsłoneczne z filtrem.

Jak jest zbudowana rogówka oka?

Mogłoby się wydawać, że rogówka oka to jednolita struktura znajdująca się z przodu oka – w końcu jej grubość wynosi tylko około 1,5 mm w centralnej części. Prawda jest jednak taka, że ta niewielka część oka składa się aż z 6. warstw! Oto i one:

1. Nabłonek przedni – najbardziej zewnętrzna warstwa rogówki. Jej podstawowe funkcje to wchłanianie tlenu z zewnątrz poprzez łzy i powietrze, a także ochrona wewnętrznych struktur rogówki przed ciałami obcymi oraz zanieczyszczeniami.
2. Blaszka graniczna przednia (błona Bowmana) – to sztywna sieć włókien kolagenu, która umożliwia rogówce utrzymanie swojego kształtu. Uszkodzenie tej warstwy rogówki może doprowadzić do rozerwania sieci kolagenu, oraz powstania blizn zaburzających widzenie.
3. Istota właściwa – najgrubsza warstwa rogówki, która składa się przede wszystkim z wody i kolagenu. To właśnie jej rogówka zawdzięcza swój kulisty kształt, a co za tym idzie – zdolność do odpowiedniego załamywanie światła.
4. Warstwa Duy – to warstwa rogówki, która dopiero niedawno została odkryta przez brytyjskiego lekarza Harmindera Dua. Ma zaledwie 0,15 mm grubości, jednak pomimo niewielkich rozmiarów jest bardzo wytrzymała.
5. Blaszka graniczna tylna (błona Descemeta) – jest cienką warstwą kolagenu. Stanowi swego rodzaju barierę ochronną między zewnętrznymi warstwami rogówki a nabłonkiem tylnym.
6. Nabłonek tylny – najbardziej wewnętrzna warstwa rogówki. Jest zbudowana z komórek, które tworzą wzór plastra miodu. Jej zadaniem jest wchłanianie wody z innych warstw rogówki oraz zapewnianie jej idealnej przezroczystości.

Rogówka oka – choroby

Pomimo ciężkiej pracy aparatu ochronnego oka, zdarza się, że rogówka ulega uszkodzeniu lub chorobie. Warto poznać najczęstsze schorzenia obejmujące ją, aby wiedzieć, jak postępować w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.

Rogówka oka – zapalenie

Zdecydowanie najczęściej występującą chorobą tej części oka jest zapalenie rogówki. Może mieć ono podłoże wirusowe, bakteryjne oraz grzybicze. Infekcja ta wymaga konsultacji z okulistą, jednak na szczęście jest łatwa w diagnozie, dlatego szybka reakcja umożliwia skuteczne leczenie.

Zapalenie rogówki może przyjmować formę choroby wrzodziejącej oraz niewrzodziejącej. W przypadku tej pierwszej może dojść do uszkodzenia nabłonka, dlatego należy jak najszybciej reagować na objawy infekcji. To m.in. zaczerwieniona rogówka oka, ostry ból, łzawienie oraz światłowstręt.

Leczenie zapalenia rogówki zależy od tego, jaki czynnik chorobotwórczy wywołał infekcję. Najczęściej opiera się ono na środkach farmakologicznych, takich jak antybiotyki, leki przeciwwirusowe i grzybicze, a także kortykosteroidy. W przypadku poważnych zmian owrzodziałej rogówki oka, przeszczep może być konieczny do odzyskania dobrej jakości widzenia.

Stożek rogówki

Stożek rogówki to jedna z najpowszechniejszych niezapalnych chorób rogówki. Prowadzi on do ścieńczenia oraz nadmiernego uwypuklenia rogówki, która przez zmianę w swojej strukturze zaczyna załamywać światło w nieodpowiedni sposób. Leczenie choroby polega na dopasowaniu specjalnych soczewek kontaktowych twardych. Możliwe jest również leczenie chirurgiczne oraz laserowe w celu zatrzymania postępu stożka rogówki.

Zwyrodnienie rogówki oka

O zwyrodnieniu rogówki oka mówimy wówczas, kiedy jej prawidłowy kształt się zmienia, lub traci ona swoją pierwotną przezroczystość. Taki stan może znacznie osłabić widzenie i najczęściej jest wynikiem starzenia lub różnorakich zaburzeń ogólnoustrojowych i chorób narządu wzroku. Zwyrodnienie rogówki oka wymaga jak najszybszej konsultacji z lekarzem okulistą, dlatego wybierz się na wizytę gdy tylko zauważysz u siebie niewyjaśnione osłabienie wzroku.

Rogówka oka – uszkodzenie mechaniczne

Rogówka oka ulega częstym urazom ze względu na swoje położenie. Najczęściej są to niegroźne zadrapania, objawiające się jako podrażniona rogówka oka, jednak zdarzają się również poważniejsze uszkodzenia takie jak odklejona lub przecięta rogówka oka w wypadku. Takie sytuacje wymagają udania się na ostry dyżur okulistyczny w celu ratowania wzroku w objętym urazem oku.

Bibliografia:
Parker E. Ludwig, Michael J. Lopez, Karlin E. Sevensma, Anatomy, Head and Neck, Eye Cornea, 2023

Georgiana Camburu, Mihail Zemba, Călin Petru Tătaru, Victor Lorin Purcărea, The measurement of Central Corneal Thickness, 2023

Mittanamalli S. Sridhar, Anatomy of cornea and ocular surface, 2018

National Eye Institute, Corneal Conditions, 2024