Czym jest stożek rogówki? Objawy, przyczyny i leczenie

Stożek rogówki to choroba oczu, w której rogówka staje się nadzwyczaj cienka i uwypuklona. W przypadku skomplikowanej choroby oczu, jaką jest stożek rogówki, widzenie jest znacznie zaburzone – stożkowaty kształt rogówki uniemożliwia bowiem odpowiednie załamywanie się światła w oku. Czytaj dalej i poznaj przyczyny, które powodują stożek rogówki, objawy, a także sposoby leczenia.

Stożek rogówki oka – podstawowe informacje

Rogówka to część gałki ocznej, która gra bardzo ważną rolę w procesie widzenia. Działa ona niczym soczewka skupiająca, ogniskując promienie wpadające do oka w taki sposób, aby padały prosto na siatkówkę. Gdy światło jest na niej ogniskowane w prawidłowy sposób, postrzegany obraz jest wyraźny.

Zdrowa rogówka ma regularny, okrągły kształt przypominający półkulę. Stożek rogówki oka to stan, w którym nabiera ona – jak sama nazwa wskazuje – stożkowatego kształtu. Choroba ta zazwyczaj obejmuje oboje oczu. Kiedy pojawia się stożek rogówki? Objawy po raz pierwszy mogą pojawić się już nawet około 10. roku życia, a po osiągnięciu wieku około 20. lat zaczyna gwałtownie się pogłębiać.

Wzrok osób dotkniętych stożkiem rogówki stopniowo pogarsza się od okresu dojrzewania po wczesną dorosłość, skłaniając do coraz częstych wizyt u optometrysty w celu dobrania nowych okularów. Jednak około 40. roku życia zauważa się całkowite ustabilizowanie stożka rogówki.

Stożek rogówki oka jest chorobą niezapalną, czyli taką, której nie towarzyszy stan zapalny ani związane z nim opuchlizna i zaczerwienienie. Jest ona najczęściej występującą formą dystrofii rogówki, choć występuje względnie rzadko – dotyka około 1 na 2 000 osób. Stożek rogówki po angielsku funkcjonuje pod nazwą keratoconus.

Czy stożek rogówki prowadzi do ślepoty? Na szczęście nie – ta choroba nie doprowadzi do utraty wzroku. Może doprowadzić ona jednak do tego, że wykonywanie codziennych czynności będzie znacznie utrudnione, a nawet niemożliwe. Dodatkowo, uwypuklona rogówka może ulec pęknięciu. Aby uniknąć ostrego stożka rogówki i zachować dobry wzrok, należy podjąć leczenie – nawet pomimo braku groźby ślepoty.

Stożek rogówki a prawo jazdy – czy się wykluczają? Zobacz >>> Wada wzroku a prawo jazdy

Stożek rogówki – objawy

Poza zniekształconym wyglądem rogówki istnieje kilka głównych objawów, po których można rozpoznać stożek rogówki. Widzenie jest bowiem osłabione przez światło, które jest ogniskowane na siatkówce w nieodpowiedni sposób.

Z czym wiąże się stożek rogówki? Objawy to m.in.:

• Zniekształcenie obrazu – to symptom, który w początkowym stadium choroby często mylony jest z astygmatyzmem.
• Niska ostrość widzenia – zarówno z bliska, jak i z daleka. Szybko się ona pogłębia i nie ulega poprawie nawet po dobraniu nowych okularów.
• Podwójne widzenie (diplopia) – mowa o nim gdy przedmiot, na który patrzysz, rozszczepia się w dwa lub nawet więcej obrazów.
• Efekt halo – można zauważyć go przede wszystkim wokół źródeł światła. Sprawia to, że widzenie jest znacznie osłabione zwłaszcza w porze wieczornej.
• Swędzenie oczu – stożek rogówki często idzie w parze z podrażnieniami oczu, a co za tym idzie – nadmiernym pocieraniem powiek. Zauważono, że podczas gdy osoby zdrowe mają tendencje do pocierania oczu palcami, to pacjenci ze stożkiem rogówki zwykle używają do tego nadgarstka.
• Światłowstręt – tutaj dowiesz się więcej na temat tego, czym jest i skąd się bierze.

Skąd bierze się stożek rogówki? Przyczyny schorzenia

Jak dotąd nie udało się stwierdzić konkretnej przyczyny powstawania stożka rogówki. Istnieją jednak czynniki genetyczne oraz środowiskowe wypływające na podwyższone ryzyko zachorowania. W przypadku choroby niezapalnej, którą jest stożek rogówki, przyczyny to m.in.:

• Alergie oczu – długotrwałe poczucie pieczenia i suchości oczu może prowokować do nadmiernego pocierania oczu. Jest to objaw charakterystyczny dla osób chorych na stożek rogówki – zarówno przed, jak i po wykształceniu choroby. Nadmierne wywieranie nacisku na oko poprzez pocieranie uszkadza włókna kolagenu, który znajduje się w rogówce. Przez to staje się ona coraz cieńsza i nabiera charakterystycznego, stożkowatego kształtu.
• Rodzinna historia choroby – w przypadku około 10% chorych, stożek rogówki został również stwierdzony u jednego z ich rodziców.
• Inne schorzenia, takie jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, astma, zespół Downa czy zespół Ehlersa-Danlosa.

Stożek rogówki – leczenie

Pierwszym krokiem do leczenia stożka rogówki jest prawidłowa diagnostyka. Zmiany w anatomii rogówki nie zawsze są widoczne gołym okiem, jednak okulista może często rozpoznać tę chorobę już po samym wywiadzie. Pierwszym krokiem diagnozy jest zawsze badanie ostrości wzroku, którego wyniki będą służyć do oceny zaawansowania choroby, a następnie powinny zostać przeprowadzone dalsze, specjalistyczne badania.

Dokładny zasięg stożka rogówki może zostać jednak stwierdzony dopiero przy keratometrii. Dzięki niej lekarz jest w stanie zbadać topografię rogówki, czyli krzywiznę i geometrię tej części oka. Fundamentalne znaczenie ma także pachymetria — badanie grubości rogówki. Więcej o tych badaniach dowiesz się na naszym blogu. Powinna wykonać je każda osoba, która skarży się na stale pogłębiający się astygmatyzm lub krótkowzroczność, które nie ustępują wraz z doborem nowych okularów.

Został u Ciebie zdiagnozowany stożek rogówki? Leczenie jest możliwe za pomocą kilku metod, które umożliwiają zatrzymanie rozwoju choroby oraz znaczną poprawę ostrości widzenia. Oto najpopularniejsze metody na leczenie stożka rogówki:

Stożek rogówki – soczewki kontaktowe twarde

Soczewki kontaktowe twarde są nieinwazyjnym i najczęściej wybieranym sposobem na kontrolowanie choroby, którą jest stożek rogówki. NFZ umożliwia leczenie właśnie za pomocą tej metody. Soczewki twarde nie są tym samym, co znane wszystkim soczewki kontaktowe miękkie. Nie służą bowiem do korekcji wady refrakcji, ale do modelowania kształtu przedniej części oka. Jest to możliwe dzięki solidnej konstrukcji i wysokiej sztywności soczewek, która pozwala na niwelowanie wybrzuszenia rogówki oraz zapobieganie postępu choroby.

Dobór twardych soczewek kontaktowych to bardzo indywidualna kwestia. Nie da się ich zakupić w sklepie tak jak soczewki miękkie, ponieważ są wykonywane indywidualnie do każdego oka, zgodnie z jego parametrami i geometrią.

Stożek rogówki – soczewki hybrydowe

Soczewki hybrydowe to nowej generacji soczewki przeznaczone do leczenia stożka rogówki, które opierają się na połączeniu dwóch materiałów. W centrum soczewki znajduje się twarda część optyczna, która modeluje rogówkę. Obrzeża soczewki to zaś miękka część stabilizująca, która daje gwarancję, że soczewka nie będzie się przesuwać ani wypadać z oka. Podsumowując, to nowoczesna i skuteczna metoda do leczenia choroby, którą jest stożek rogówki. Soczewki hybrydowe to koszt rzędu 1600-2000 zł.

Stożek rogówki – leczenie za pomocą zabiegu Cross-linking

Zabieg Cross-linking (CXL), znany również pod nazwą sieciowanie rogówki, jest nowoczesnym sposobem na zatrzymanie postępu stożka rogówki. Polega on na wzmocnieniu struktury rogówki, tak aby była w stanie zachować swój obecny kształt. Głównym celem zabiegu jest ustabilizowanie choroby, jednak możliwa jest również poprawa ostrości wzroku.

Siatkowanie rogówki odbywa się w znieczuleniu miejscowym i trwa maksymalnie godzinę. Pierwszym krokiem jest usunięcie nabłonka, który znajduje się na zewnątrz przedniej części oka. Następnie na rogówkę nakłada się preparat z witaminą B2. Gdy już nasiąknie roztworem, oko jest potraktowane promieniowaniem UV-A. Uaktywnia ono witaminę B2, która wzmacnia istniejące sieci włókien kolagenowych w rogówce, a także wpływa na utworzenie nowych. Pierwsze efekty mogą być zauważalne już po kilku tygodniach, jednak włókna w rogówce są w pełni przebudowane dopiero po sześciu miesiącach.

Stożek rogówki – operacja

Operacja na stożek rogówki oka jest zarezerwowana dla pacjentów, których wybrzuszenie rogówki jest zbyt zaawansowane na skuteczne wykorzystanie innych metod. Dwa najpopularniejsze sposoby leczenia operacyjnego to przeszczep rogówki i wszczepienie pierścienia śródrogówkowego.

Gdy wystąpił ostry stożek rogówki, przeszczep pozwala na powrót do świetnego wzroku. Operacja ta polega na usunięciu zdeformowanego fragmentu rogówki oraz jego wymianie na rogówkę pobraną od biorcy. Ryzyko odrzucenia przeszczepu jest bardzo znikome – sytuacja ta wydarzyła się u mniej niż 1% pacjentów. Niestety, przeszczep rogówki wiąże się z dość długim okresem rekonwalescencji, który może trwać nawet do 12 miesięcy, jednak to wciąż dobra opcja dla pacjentów z zaawansowaną chorobą.

Wszczepienie pierścieni śródrogówkowych jest kolejną metodą operacyjnego leczenia stożka rogówki. Podobnie jak w przypadku zabiegu Cross-linking, głównym celem jest zahamowanie rozwoju choroby – jednak wiele pacjentów zaobserwowało u siebie również znaczną poprawę wzroku.

Operacja wszczepienia pierścieni śródrogówkowych polega na wykonaniu w rogówce specjalnych kanałów za pomocą precyzyjnego lasera. Następnie w tę przestrzeń wkłada się pierścień wykonany z przezroczystego tworzywa sztucznego. Materiał ten jest neutralny dla ludzkiego oka, dlatego jest przez nie łatwo przyjmowane. Pierścień ten koryguje wadliwy kształt rogówki – zbyt strome obszary oka są spłaszczane, a zbyt wklęsłe są uwypuklane. Dodatkowo ma on wpływ na wyrównanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, jeżeli w trakcie diagnostyki zostały wykryte jakieś nieprawidłowości.

Stożek rogówki – okulary

Okulary korekcyjne pozwolą na korekcję wady refrakcji towarzyszącej stożkowi rogówki, jednak nie umożliwiają jego wyleczenia. Jest tak z dwóch powodów – po pierwsze, nadają się do korygowania jedynie regularnych wad wzroku. Po drugie, okulary nie pozwalają na wyeliminowanie przyczyn schorzenia, którym jest postępujące uwypuklenie rogówki. Po leczeniu operacyjnym lub zabiegu siatkowania rogówki, lekarz prowadzący może jednak zaproponować pacjentowi dalszą korekcję wzroku przy pomocy okularów korekcyjnych.

Wiele osób zastanawia się, gdy podjąć leczenie stożka rogówki. Wrocław, Warszawa i inne duże miasta posiadają wiele renomowanych klinik, jednak zawsze warto poszukać specjalisty w swoim regionie.

Stożek rogówki to nie wyrok – jego leczenie w pozwala na całkowite zahamowanie postępu choroby. Dzięki temu będziesz miał również możliwość dodatkowej korekty wzroku za pomocą lasera lub soczewek. Jeśli zauważyłeś u siebie niepokojące objawy, jak najszybciej udaj się do okulisty – tylko tak będziesz w stanie skutecznie zadbać o zdrowie Twoich oczu.

Bibliografia:

Yaron S. Rabinowitz MD, Survey of Ophthalmology – keratoconus, str. 297-319, 1998

Miguel Romero-Jiménez, Jacinto Santodomingo-Rubido, James S. Wolffsohn, Contact Lens and Anterior Eye, Keratoconus: A review, str. 157-166, 2010

Joseph Colin MD, Béatrice Cochener MD, Gwenaelle Savary, Florence Malet MD, Journal of Cataract & Refractive Surgery – Correcting keratoconus with intracorneal rings, str. 1117-1122, 2000

Varsha M. Rathi, Preeji S. Mandathara, Srikanth Dumpati, Contact lens in keratoconus, 2013

Magdalena Garcia-Lledo, Claes Feinbaum, Jorge L. Alio, Contat lens fitting in keratoconus, 2006

Thu-Lan Kelly, Keryn A. Williams, Douglas J. Coster, Corneal Transplantation for Keratoconus – A Registry Study, 2011