Wpływ stresu na wzrok

Stres to powszechny stan emocjonalny, który może mieć zarówno krótkotrwałe, jak i długotrwałe skutki zdrowotne. Wpływ stresu na organizm człowieka jest dobrze zbadany i obejmuje szereg fizjologicznych, psychicznych i behawioralnych reakcji. Jednym z układów organizmu, na który znaczący wpływ ma stres, jest układ wzrokowy. Dowiedz się w jaki sposób stres może wpływać na wzrok oraz jakie mechanizmy leżą u podstaw tego zjawiska.

Czym jest stres?

Stres jest naturalną reakcją organizmu na sytuacje, które są postrzegane jako wyzwania lub zagrożenia. Z reguły stres ma charakter krótkotrwały i pomaga organizmowi dostosować się do trudnych sytuacji. Jednak, gdy staje się przewlekły, może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych. Wzrok jest jednym z obszarów, który jest szczególnie podatny na wpływ stresu.

Mechanizm stresu a układ wzrokowy

W odpowiedzi na stres, organizm wytwarza hormony, takie jak kortyzol i adrenalina, które wpływają na wiele układów ciała, w tym układ wzrokowy.

Stres aktywuje układ współczulny, który jest jednym z dwóch głównych komponentów autonomicznego układu nerwowego, odpowiedzialnego za kontrolę funkcji wewnętrznych organizmu. Główną rolą układu współczulnego jest przygotowanie organizmu do reakcji na sytuacje stresowe, które są postrzegane jako zagrożenia lub wyzwania. Jest to nazywane reakcją walki lub ucieczki, ponieważ organizm mobilizuje swoje zasoby w celu skoncentrowania uwagi na potencjalne niebezpieczeństwo. To w rezultacie prowadzi do różnych zmian w naszym widzeniu. Długotrwały stres może prowadzić do przemęczenia, co wpływa negatywnie na jakość widzenia, a nawet powoduje utratę wzroku. Objawy mogą dotyczyć jednego lub obu oczu naprzemiennie, występować przez cały czas i być sporadyczne.

Związek między stresem a zdolnością widzenia

Rozszerzenie źrenicy

W odpowiedzi na stres źrenice, czyli otwory w tęczówce oka, mogą się rozszerzyć. Jest to efekt szybkiego działania mięśni tęczówki, które regulują wielkość źrenic. Rozszerzone źrenice pozwalają na większy przepływ światła do siatkówki - wewnętrznej warstwy oka zawierającej komórki światłoczułe, odpowiedzialne za postrzeganie obrazów. Lepsza widoczność może być kluczowa dla wykrycia ewentualnego zagrożenia lub możliwości ucieczki. W takim przypadku większa ilość światła docierająca do siatkówki może być korzystna dla widzenia, lecz tylko krótkotrwale. W dłuższym wymiarze czasu może to powodować światłowstręt.

Widzenie tunelowe

W sytuacjach stresowych wzrok staje się bardziej skoncentrowany na centralnych obszarach pola widzenia, co może sprawić, że osoba ma trudności z dostrzeganiem szczegółów na peryferiach. To zjawisko jest znane jako widzenie tunelowe i może wpływać na zdolność do oszacowania odległości oraz zmniejszać pole widzenia.

Napięcie mięśni oczu

Kiedy organizm w sytuacji stresowej przygotowuje się do odpowiedzi na zagrożenie, mięśnie są napinane, co ma pomóc w szybkiej reakcji. Jednak, jeśli stres jest przewlekły, mięśnie narządu wzroku mogą pozostawać napięte przez długi czas, co prowadzi do zmęczenia, bólu oczu i dyskomfortu.

Pogorszenie ostrości wzroku

Stres wpływa również na ostrość wzroku. Osoby poddane stresowi mogą mieć trudności z widzeniem szczegółów i odczuwać rozmycie obrazu. Utrudnia to wykonywanie zadań wymagających precyzyjnego widzenia, takich jak czytanie lub prowadzenie pojazdu.

Zaburzenia elastyczności soczewki oka

Wpływ stresu na organizm może prowadzić do zmian w soczewce oka. Struktura ta jest odpowiedzialna za dostosowywanie oka do różnych odległości patrzenia, a zaburzenia w jej funkcjonowaniu mogą prowadzić do problemów z ostrością wzroku. Stres obniża elastyczność soczewki, co wpływa negatywnie na zdolność oka do akomodacji.

Zaburzenia przepływu krwi

Stres może wpłynąć na naczynia krwionośne w oku, prowadząc do ich skurczu. To zmniejsza przepływ krwi do narządu wzroku, a w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia ilości dostarczanego tlenu i składników odżywczych oraz zaburza jego funkcjonowanie.

Zaburzenia percepcji wzrokowej

Stres wpływa również na percepcję i sposób, w jaki mózg przetwarza informacje wzrokowe. W odpowiedzi na sytuację stresową mózg może być bardziej skupiony na wykrywaniu zagrożeń, co prowadzi do zmian w percepcji kolorów, kontrastu i innych aspektów widzenia.

Skutki długotrwałego stresu na wzrok

Długotrwałe życie w stresie prowadzi do poważniejszych problemów zdrowotnych związanych z narządem wzroku, a nawet rozwoju wielu chorób oczu.

Zespół suchego oka

Zespół suchego oka to schorzenie, w którym gruczoły łzowe nie są w stanie wytworzyć wystarczającej ilości łez lub są one nieodpowiedniej jakości przez co nie spełniają swojej funkcji. Długotrwały stres może zwiększać ryzyko wystąpienia tego schorzenia, ponieważ prowadzi do zmniejszenia produkcji łez.

Zwiększone ryzyko infekcji oczu

Osoby narażone na przewlekły stres mogą mieć osłabiony układ odpornościowy, co sprawia, że są bardziej podatne na infekcje oczu, takie jak np. zapalenie spojówek. Organizm w takiej sytuacji jest również mniej skuteczny w zwalczaniu tych infekcji, co może prowadzić do trudniejszego i dłuższego leczenia.

Wzrost ciśnienia w oku

Stres może wpływać na wzrost ciśnienia w oku. Wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe z kolei jest bezpośrednią przyczyną jaskry, czyli poważnej choroby oczu, która może prowadzić do utraty wzroku.

Sposoby na stres by chronić wzrok

Jako że stres może mieć negatywny wpływ na wzrok, istotne jest, aby nauczyć się jak sobie z nim radzić. Istnieje wiele metod, które mogą pomóc w redukcji stresu, takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie. Regularna aktywność fizyczna również pomaga w obniżeniu poziomu stresu oraz poprawia ogólną kondycję zdrowia, co ma pozytywny wpływ na wzrok.
Korzystne jest także dbanie o zdrową dietę, bogatą w składniki odżywcze, które są istotne dla zdrowia oczu, np. witamina A, C i E, cynk i luteina. Zaleca się unikania nadmiernego spożycia alkoholu oraz palenia papierosów, ponieważ oba te czynniki mogą negatywnie wpływać na zdrowie oczu.

 

1. Bibliografia:
2. https://www.nvisioncenters.com/education/stress-and-vision/
3. https://www.stress.org/how-stress-affects-your-vision
4. Sabel, B. A., Wang, J., Cárdenas-Morales, L., Faiq, M., & Heim, C. (2018). Mental stress as consequence and cause of vision loss: the dawn of psychosomatic ophthalmology for preventive and personalized medicine. The EPMA journal, 9(2), 133–160. https://doi.org/10.1007/s13167-018-0136-8