Wytrzeszcz oczu – przyczyny, objawy i leczenie

Wytrzeszcz oczu to stan, w którym jedna lub obie gałki oczne są znacznie wysunięte z oczodołu. To najczęściej objaw poważnego schorzenia, który ma wpływ na nie tylko na wygląd, ale i na zdrowie oczu. Właśnie dlatego wymaga jak najszybciej konsultacji z lekarzem i wykonania dalszych badań w celu ustalenia diagnozy. Jak objawia się wytrzeszcz oczu, o czym świadczy i jak go leczyć? Wszystkiego dowiesz się tutaj.

Wytrzeszcz oczu – jak wygląda?

Wytrzeszcz oczu to jeden z objawów, który jest zauważalny gołym okiem zarówno przez lekarza, jak i samego pacjenta w lustrze. Wyłupiasta gałka oczna, czy oczy na wierzchu twarzy to nienaturalny stan, który wiąże się z brakiem wystarczającej ilości miejsca w oczodole.

O wytrzeszczu oczu mowa wtedy, gdy:

• Jedna lub obie gałki oczne wyglądają, jakby były wysunięte na zewnątrz twarzy – do przodu, w bok, w górę lub w dół.
• Widoczna jest większa część białka oka, niż zwykle.
• Powieki nie nachodzą na tęczówkę, lub w skrajnych przypadkach w ogóle nie przykrywają oka.

Wytrzeszcz oczu u dzieci i dorosłych jest poważnym stanem, który wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Jeśli dziecko ma wytrzeszcz oczu, który pojawił się nagle i nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy, należy skierować się na badania do gabinetu okulisty.

Wytrzeszcz oczu oraz wytrzeszcz jednego oka – objawy

Niezależnie od tego, czy wytrzeszcz objął obie gałki oczne, czy tylko jedną – jego objawy są takie same. Zaburza on odpowiednie funkcjonowanie aparatu ochronnego oka – zobacz, jak jest zbudowany i jaką rolę gra w zdrowiu oczu. To właśnie te dokuczliwe skutki uboczne najczęściej skłaniają pacjentów do wizyty u okulisty.

Oto jak objawia się wytrzeszcz oczu:

• Osłabienie widzenia peryferyjnego, spowodowane przez zmniejszenie ruchomości oka.
• Światłowstręt – zobacz, o czym jeszcze świadczy nadwrażliwość na światło.
• Mocno zaczerwienione oczy związane z dużym naciskiem na oko od strony oczodołu.
• Ból – wytrzeszcz oczu boli ze względu na nacisk, tak samo jak zaczerwienienie.
• Silne łzawienie – gdy powieki nie mogą się domknąć, oko wysycha, a łzawienie jest naturalnym sposobem na jego wtórne nawilżenie. Zaś przy próbach całkowitego zamknięcia oka, pojawia się drganie powieki.
• Infekcje oka – długotrwałe przesuszenie oka naraża je na podrażnienia i infekcje. Dlatego też wytrzeszczowi często towarzyszy zapalenie spojówek, opuchlizna czy owrzodzenie rogówki.
• Coraz gorsze widzenie – w skrajnych przypadkach, długo nieleczony wytrzeszcz oczu może spowodować jaskrę, czyli permanentne uszkodzenie nerwu wzrokowego. Taki stan może doprowadzić nawet do ślepoty.

Wytrzeszcz oczu – przyczyny

Od czego bierze się wytrzeszcz jednego oka oraz obu oczu? Może on być objawem wielu schorzeń ogólnoustrojowych, które zaburzają funkcjonowanie narządu wzroku, dlatego też diagnostyka w tym przypadku następuje we współpracy kilku lekarzy. Oto najpopularniejsze przyczyny niepokojącego objawu, którym jest wytrzeszcz oczu.

Wytrzeszcz oczu – tarczyca

U osób, które mają wytrzeszcz oczu, tarczyca jest badana jako pierwsza, ponieważ te dwie dolegliwości bardzo często idą w parze. Właśnie dlatego, gdy lekarz zaobserwuje u pacjenta patologicznie wytrzeszczone oczy, jego pierwszym wskazaniem będzie badanie poziomu TSH we krwi. Służy ono do rozpoznania wszelkich zaburzeń, które mogą występować w pracy tarczycy.

Jednym z głównych zaburzeń, na skutek których powstaje wytrzeszcz oczu przy tarczycy, jest choroba Gravesa-Basedowa. Ma ona podłoże autoimmunologiczne i doprowadza do nadczynności tarczycy. Wytrzeszcz oczu to częsty objaw u pacjentów zmagających się z wysokimi poziomami TSH we krwi. Jednak w jaki sposób doprowadzają one do wysunięcia gałek ocznych?

Jedną z komplikacji nadmiaru hormonów produkowanych przez tarczycę jest stan zapalny tkanek, które otaczają oko. To powoduje zaś ich opuchliznę – zarówno powiek, jak i mięśni znajdujących się w oczodole. Efektem tego stanu jest zmniejszenie pojemności oczodołu do tego stopnia, że gałki oczne się w nim nie mieszczą i są wypychane na zewnątrz – stąd wytrzeszcz oczu.

Jeśli masz wytrzeszcz oczu, tarczyca może działać nieprawidłowo z winy Hashimoto, które jest kolejną potencjalną przyczyną tego stanu. Ta choroba występuje rzadziej, niż choroba Gravesa-Basedowa, aczkolwiek wciąż jest brana pod uwagę przez lekarza endokrynologa w przypadku, gdy zauważa u pacjenta wytrzeszczone oczy.

Wytrzeszcz oczu a uraz

Kolejną częstą przyczyną wytrzeszczu oczu jest uraz mechaniczny. Dlaczego tak się dzieje? Mocne uderzenie w głowę lub w okolice oczu może wywołać krwiaka w oczodole, który prowadzi do opuchlizny tkanek otaczających oko, zarówno naokoło, jak i za nim. W ten sposób dochodzi do zapalena oczodołu. W tym przypadku, obrzęk oczodołu wypycha oko na zewnątrz, powodując wytrzeszcz.

Kolejnym powiązaniem pomiędzy urazem a wytrzeszczem oczu jest potencjalne uszkodzenie nerwów lub mięśni, które kontrolują oko. To z kolei może doprowadzić do znacznego podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego, które będzie skutkować wysunięciem oka z oczodołu. Zobacz, jak powinno wyglądać zdrowe ciśnienie w oku.

Wytrzeszcz oczu – choroba nowotworowa

Wytrzeszcz może być również objawem poważnej choroby, którą jest nowotwór oka. Istnieje kilka lokalizacji rozwoju raka mogące wpłynąć na zaburzenie pozycji gałki ocznej w oczodole:

• Nowotwór oczodołu – gdy guz rozwija się w oczodole, wraz z powiększeniem jego rozmiarów oko jest stopniowo wypychane przez niego do przodu.
• Nowotwór zatok przynosowych – ze względu na małą odległość pomiędzy zatokami a oczami, rak może rozrosnąć się również w tkankach oczodołu.
• Nowotwór tarczycy – wpływa na dalsze pogłębienie problemu wytrzeszczu oka ze względu na zaburzenie pracy tarczycy. Guz w pewnych przypadkach może również przenieść się do tkanek oka.
• Chłoniak – to rodzaj nowotworu, który atakuje układ limfatyczny. Czasami zdarza się, że ma wpływ również na tkanki wokół oczu i tym samym powoduje ich wytrzeszcz.

Jak leczyć wytrzeszcz oczu?

Czy wytrzeszcz oczu jest wyleczalny? Stan ten nie jest chorobą, a jej objawem – dlatego najważniejszym elementem leczenia jest odpowiednia diagnostyka. Aby stwierdzić dokładną przyczynę wysunięcia oczu, lekarz okulista przeprowadzi szczegółowe badanie ogólnego stanu zdrowia i skieruje na dalsze badania do odpowiednich specjalistów.

Zależnie od diagnozy, leczenie odbywa się we współpracy kilku specjalistów, np. okulisty i endokrynologa, czy okulisty i onkologa. Metody leczenia chorób, które powodują wytrzeszcz oczu, to m.in.:

• Leki imunosupresyjne
• Leki przeciwtarczycowe i suplementacja jodem
• Leki sterydowe
• Radioterapia

W skrajnych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne – np. jeżeli obecna jest choroba Gravesa Basedowa, wytrzeszcz oczu może zostać zniwelowany poprzez usunięcie tarczycy, w przypadku nowotworu niezbędne jest usunięcie guza, a w innych przypadkach chirurgiczne zmniejszenie szpary powiekowej. Decyzja o sposobie leczenia jest zawsze podejmowana przez lekarza prowadzącego, który dopasowuje go indywidualnie do każdego przypadku.

W toku leczenia niezwykle ważne jest również łagodzenie objawów wytrzeszczu oczu, czyli:

• Regularne nawilżanie oczu – aby zadbać o optymalny poziom nawilżenia i zapobiegnięcie infekcjom konieczne jest częste zakraplanie oczu produktem bez konserwantów, takim jak EyeLove Dry Eye Drops.
• Ochrona oczu przed słońcem – wytrzeszcz oczu sprawia, że są one szczególnie wrażliwe na światło. Dlatego też na czas leczenia powinieneś chronić je za pomocą odpowiednich okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV400.
• Leczenie infekcji, jeśli dojdzie np. do zapalenia spojówek. W tym przypadku konieczne będzie używanie leków z antybiotykami czy kortykosteroidami przypisanych przez lekarza.

 

Bibliografia:
Shamus Butt, Bhupendra C. Patel, Exophthalmos, 2023
Yvette Brazier, Medical News Today, Everything you need to know about exophthalmos, 2017
Anna Marie Hulis, Exophthalmos (Bulging Eyes): Causes & Treatment, 2022
Tom Mangan, All About Vision, Exophthalmos (bulging eyes), 2021
John P. Cunha, Causes of Bulging Eyes (Exophthalmos), 2021