Klasterowy ból głowy - co to takiego? Kiedy występuje?

Klasterowy ból głowy jest jednym z najbardziej bolesnych i intensywnych typów bólu głowy, z którymi może zmierzyć się człowiek. Jest to zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się powtarzającymi się, jednostronnymi atakami bólu, które często koncentrują się wokół oka. Są tak intensywne, że pacjenci opisują je jako wiercenie lub palenie w głowie, mają znaczący wpływ na jakość życia chorych. Ze względu na swoją złożoność i specyficzny charakter, klasterowy ból głowy często bywa mylony z innymi typami bólu głowy, takimi jak migrena. W tym artykule omówimy, czym dokładnie jest klasterowy ból głowy, jakie są jego objawy oraz kiedy można spodziewać się jego wystąpienia.

Czym jest klasterowy ból głowy?

Klasterowy ból głowy to rzadkie, ale wyjątkowo intensywne zaburzenie neurologiczne. Charakteryzuje się on napadami bólu głowy, które występują w tzw. klastrach – seriach ataków pojawiających się codziennie przez kilka tygodni lub miesięcy. W trakcie ataku ból jest zwykle jednostronny i koncentruje się wokół oka, czoła lub skroni. Ataki klasterowego bólu głowy mogą być bardzo intensywne i bolesne, trwają od 15 minut do 3 godzin, a ich nasilenie sprawia, że pacjenci często nie mogą usiedzieć w miejscu, wykazując dużą nerwowość i niepokój.

Klasterowy ból głowy jest rzadkim schorzeniem, dotykającym około 0,1% populacji. Co ciekawe, występuje on znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet, w stosunku około 9:1. Pierwsze objawy najczęściej pojawiają się w wieku 20-40 lat, choć mogą wystąpić w każdym wieku. Pomimo swojej rzadkości, klasterowy ból głowy jest jednym z najbardziej uciążliwych i wyniszczających typów bólu głowy, co czyni jego diagnozę i leczenie niezwykle istotnym zagadnieniem w neurologii.

Przyczyny klasterowego bólu głowy

Chociaż przyczyny klasterowego bólu głowy nie są w pełni zrozumiane, badania sugerują, że kluczową rolę może odgrywać nieprawidłowa aktywność podwzgórza – obszaru mózgu odpowiedzialnego za regulację wielu funkcji autonomicznych, w tym cykli snu i czuwania. Podwzgórze jest również związane z biologicznym zegarem organizmu, co może tłumaczyć sezonowość i regularność występowania ataków. Istnieje także podejrzenie, że czynniki genetyczne mogą odgrywać rolę w rozwoju tej choroby, ponieważ klasterowy ból głowy częściej występuje u osób, u których członkowie rodziny cierpieli na podobne dolegliwości. Niemniej jednak, jak dotąd, nie zidentyfikowano żadnego konkretnego genu odpowiedzialnego za tę chorobę.

Oprócz tego, istnieje szereg czynników wyzwalających, które mogą sprowokować atak klasterowego bólu głowy. Należą do nich:

• spożycie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• silne zapachy,
• stres,
• zmiany pogodowe.

Ważnym czynnikiem wyzwalającym może być również brak snu. Mimo że nie jest on bezpośrednią przyczyną, może znacząco zwiększać ryzyko wystąpienia ataku.

Objawy klasterowego bólu głowy

Objawy klasterowego bólu głowy są specyficzne. Głównym symptomem jest jednostronny, przeszywający ból głowy, zlokalizowany zazwyczaj wokół oka, skroni lub czoła. Ból ten jest opisywany jako intensywny, palący lub wiercący, co sprawia, że pacjenci często nie mogą znaleźć sobie miejsca i stają się niespokojni.

Oprócz tego, klasterowy ból głowy często wiąże się z szeregiem objawów, które pojawiają się po tej samej stronie co ból. Są to:

• Zaczerwienienie i łzawienie oka,
• Opadanie powieki (ptoza),
• Zwężenie źrenicy (mioza),
• Obrzęk powieki,
• Zatkanie lub wyciek z nosa,
• Potliwość twarzy.

Objawy te są wynikiem zaburzeń w autonomicznym układzie nerwowym, a ich nasilenie może być różne u różnych pacjentów. W cięższych przypadkach objawy te mogą być na tyle wyraźne, że pacjentom trudno jest funkcjonować w trakcie ataku. Dolegliwości związane z oczami, takie jak zaczerwienienie i łzawienie, mogą być tak nasilone, że pacjenci mylą je z zapaleniem spojówek. Opadanie powieki i obrzęk mogą prowadzić do chwilowego ograniczenia pola widzenia, co dodatkowo potęguje dyskomfort.

Kiedy występuje klasterowy ból głowy?

Klasterowy ból głowy charakteryzuje się występowaniem w cyklach, które mogą trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. W trakcie tych cykli, zwanych klastrami, ataki pojawiają często o tych samych porach, zazwyczaj w nocy lub nad ranem. Pojedynczy atak trwa od 15 minut do 3 godzin, a przerwy między atakami mogą wynosić od kilku godzin do kilku dni. Po zakończeniu cyklu bólowego następuje okres remisji, podczas którego pacjent jest wolny od objawów. Okresy remisji mogą trwać miesiące, a nawet lata, po czym ataki mogą powrócić z podobną intensywnością.

Klasterowy ból głowy występuje sezonowo, co oznacza, że ataki często pojawiają się w określonych porach roku, na przykład wiosną lub jesienią. Warto również wspomnieć, że niektóre osoby cierpią na przewlekłą postać klasterowego bólu głowy, w której ataki występują przez ponad rok bez dłuższych przerw.

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia objawów klasterowego bólu głowy, pierwszym krokiem powinno być skonsultowanie się z lekarzem. Ze względu na rzadkość tego schorzenia oraz intensywność objawów, klasterowy ból głowy często bywa mylony z innymi rodzajami bólu głowy, takimi jak migrena, co może prowadzić do opóźnienia w postawieniu prawidłowej diagnozy. Prowadzenie dzienniczka bólów głowy, w którym pacjent zapisuje częstość, czas trwania i intensywność ataków, może być bardzo pomocne dla lekarza w postawieniu trafnej diagnozy.

Leczenie klasterowego bólu głowy

Leczenie klasterowego bólu głowy obejmuje zarówno terapię doraźną, jak i profilaktyczną. W przypadku ataku, najczęściej stosowane są tryptany w formie zastrzyków lub aerozolu do nosa oraz inhalacje czystym tlenem, które mogą skutecznie przerwać napad. W leczeniu profilaktycznym stosuje się leki takie jak werapamil, glikokortykosteroidy oraz węglan litu, które pomagają zmniejszyć częstość i nasilenie napadów.

 

Bibliografia:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Cluster_headache
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cluster-headache/symptoms-causes/syc-20352080
3. https://www.msdmanuals.com/home/brain,-spinal-cord,-and-nerve-disorders/headaches/cluster-headaches#Symptoms_v735495
4. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/146312,klasterowy-bol-glowy