Różnowzroczność – na czym polega?

Różnowzroczność jest specyficzną wadą wzroku, która polega na znacznej różnicy pomiędzy pracą prawego i lewego oka. Specjaliści rozróżniają kilka rodzajów tej nieprawidłowości. W jaki sposób koryguje się różnowzroczność? Jakie badania trzeba wykonać by ją rozpoznać?

Różnowzroczność – co to jest?

Różnowzroczność (lub inaczej anizometropia) w dużym uproszczeniu oznacza, że każde oko ma swoją osobną wadę. Jak sama nazwa wskazuje - między jednym i drugim okiem występują spore różnice w ostrości widzenia. Możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy jedno oko jest krótkowzroczne, zaś drugie wykazuje dalekowzroczność.

Wśród naukowców nie ma zgodnej opinii, która definiowałaby różnowzroczność w odniesieniu do poziomu wady. Niektórzy wskazują na granicę jednej dioptrii, a inni przyjmują kryterium dwóch dioptrii różnicy między jednym a drugim okiem jako wyznacznik anizometropii.

W jaki sposób zachodzi różnowzroczność?

Oko stanowi układ optyczny, na który składają się:

• siatkówka
• rogówka
• ciało szkliste
• soczewka

Światło dostaje się do oka przez rogówkę i źrenicę. Stamtąd przechodzi przez soczewkę, gdzie światło ulega zakrzywieniu i w taki sposób pada na siatkówkę wyposażoną w receptory. Tak powstały obraz przekazywany jest nerwem wzrokowym do mózgu. Jeśli cały ten proces przebiega prawidłowo – kora mózgowa otrzymuje spójny, trójwymiarowy obraz. Różnowzroczność polega właśnie na braku spójności obrazów otrzymywanych z prawego i lewego oka.

Różne rodzaje różnowzroczności

Okulistyka dzieli różnowzroczność na dwa rodzaje schorzenia:

1. anizometropię osiową
2. anizometropię refrakcyjną

O anizometropii osiowej mówimy gdy gałki oczne różnią się długością. Działanie oka ludzkiego jako układu optycznego polega na skupianiu promieni światła. Inna długość gałek ocznych powoduje, że promienie ulegają skupieniu na tej samej odległości od rogówki, lecz inna jest odległość na siatkówce.

Anizometropia refrakcyjna polega na różnicy w krzywiźnie rogówek przy zachowaniu tej samej długości gałek ocznych. Niejednakowa krzywizna sprawia, że załamanie obrazów ma różne moce.
Przy omawianiu zagadnienia różnowzroczności warto wyjaśnić pojęcia fuzji motorycznej i sensorycznej. Dla prawidłowego odbioru bodźców wzrokowych potrzebna jest ich zborność w pewnym zakresie. Dość często zdarzają się różnice w sprawności oczu, ale kora wzrokowa wykazuje elastyczność i toleruje rozbieżności. Fuzja motoryczna polega na pracy mięśni odpowiadających za ustawienie obrazu. Funkcja ta pozwala nakierować narząd wzroku tak, by obraz obojga oczu dotarł do sensorycznej powierzchni siatkówek w sposób symetryczny. Jeśli ten mechanizm działa – następuje stymulacja obszarów korespondencyjnych siatkówki. Nałożone na siebie obrazy dzięki fuzji sensorycznej wywołują spójny odbiór.

Różnowzroczność występuje wówczas, gdy fuzja motoryczna nie daje rady wyrównywać obrazy na siatkówce. W pewnym zakresie może tego dokonać jeszcze fuzja sensoryczna, jednak duże rozbieżności uniemożliwiają i to działanie. Konsekwencją tego jest zaburzenie widzenia przestrzennego.

Anizometropia – jakie są jej przyczyny?

Przyczyny anizometropii mogą wiązać się z wadami wrodzonymi. Problem często spotykany jest u dzieci z retinopatią wcześniaczą.
Do przyczyn różnowzroczności należy zaliczyć także zmiany patologiczne zachodzące w gałce ocznej wskutek chorób, urazów lub powikłań po zabiegach okulistycznych. Przyczyną anizometropii mogą być również problemy neurologiczne. Do rozwoju różnowzroczności mogą przyczynić się nieleczone wady refrakcji.

Różnowzroczność – jakie problemy wywołuje?

Różnowzroczność powoduje, że kora mózgowa nie może odbierać sygnałów z jednego i drugiego oka jednocześnie. Niekompatybilność obrazów zaburza widzenie stereoskopowe i sprawia, że mózg ignoruje sygnał z oka słabszego. W ten sposób dochodzi do tzw. leniwego oka, a w konsekwencji także do zeza.

Różnowzroczność jest związana bezpośrednio ze zjawiskiem zmęczonych oczu. Astenopia to termin określający subiektywne odczucie fizycznego wysiłku gałek ocznych. Osoba dotknięta tym problemem ma wrażenie, że jej wzrok ulega znacznemu osłabieniu. Dzieje się tak z powodu dużej rozbieżności wad prawego i lewego oka. Proces widzenia wymaga koherencji, czyli zgodności odbieranych sygnałów.

Rozpoznanie różnowzroczności

Rozpoznanie różnowzroczności rozpoczyna się od najbardziej ogólnych i podstawowych badań wzroku. Gdy istnieją podstawy by diagnozować anizometropię – dokonuje się porównania wielkości obrazów nasiatkówkowych przy pełnej korekcji (w oparciu o badania refrakcji). Jeśli istnieją rozbieżności – konieczne jest sprawdzenie zdolności dostosowawczych osoby dotkniętej różnowzrocznością. Do oceny widzenia obuocznego służy synoptofor.

Badania wzroku muszą być wykonane dla każdego oka osobno. W kolejnym etapie diagnostyki weryfikowane jest zrównoważenie akomodacji. Ważne jest sprawdzenie zdolności akomodacji oka i ostrości wzroku względem pracy jednoocznej i obuocznej.

Korekcja różnowzroczności

Najważniejszym aspektem przy różnowzroczności jest korekcja wad. O postępowaniu i metodach decyduje specjalista, ponieważ pod uwagę należy wziąć wszystkie warunki dotyczące pacjenta. Zatem korekcja różnowzroczności jest traktowana bardzo indywidualnie.

Anizometropia osiowa wymaga pełnego skorygowania zarówno prawego, jak i lewego oka. Bardzo dobrym i najczęściej wybieranym przez okulistów i optometrystów rozwiązaniem dla anizometropii refrakcyjnej, są soczewki kontaktowe. Powodem jest fakt, że korekcja w takiej postaci następuje na rogówce – w punkcie, w którym pierwotnie powstaje zaburzenie. Dzięki specyfice działania soczewek kontaktowych nie powinna występować rozbieżność w odbiorze obrazów, a to bardzo sprzyja komfortowej korekcji różnowzroczności.

Szukasz soczewek kontaktowych? Sprawdź sklep internetowy Bezokularow.pl

Jeśli korekcja różnowzroczności odbywa się za pomocą okularów korekcyjnych, wykorzystuje się soczewki indeksowane by zredukować różnice w grubości szkieł okularowych.

Bibliografia:

1. T. Krarup, I. Nisted, u. Christensen, J. Kiilgaard, M. la Cour, The tolerance of anisometropia [w:] Acta ophthalmologica 2020 Jun;98(4) (dostęp: 16.08.2023).
2. B. Barnett, A. Bradley, T. Candy, The relationship between anisometropia and amblyopia [w:] Progress in retinal and eye research 2013 Sep;36 (dostęp: 16.08.2023).
3. J. South, T. Gao, A. Collins, A. Turuwhenua, K. Robertson, J. Black, Aniseikonia and anisometropia: implications for suppression and amblyopia [w:] Clinical & experimental optometry 2019 Nov;102 (dostęp: 16.08.2023).