Małoocze – jakie są jego przyczyny?

Małoocze jest to wada w budowie gałki ocznej, która polega na niedostatecznym rozmiarze. Wraz z małooczem mogą występować inne wady pogarszające widzenie lub całkowicie je uniemożliwiające. Co wpływa na występowanie małoocza i czy można je leczyć? Sprawdź w naszym artykule.

Na czym polega małoocze?

Małoocze, jak wskazuje sama nazwa, polega na niedostatecznym rozmiarze oka. Nieprawidłowy rozwój jednego lub obojga oczu występuje u 0,25% noworodków. Innym częstym określeniem tej choroby jest też mikroftalmia. Zaburzenia w rozwoju gałek ocznych następują we wczesnych etapach ciąży. Najpierw powstają pęcherzyki oczne, które stopniowo powinny przekształcać się w pęczki wzrokowe, siatkówkę i kolejne struktury składające się na budowę oka. Małoocze u niewidomych dzieci jest stwierdzane w 11% przypadków.

Rodzaje i objawy małoocza

Mikroftalmia może polegać jedynie na zbyt małej wielkości gałki ocznej, przy zachowaniu zdolności widzenia. Wówczas wadę określa się jako małoocze proste. Jeśli zbyt małym rozmiarom oka towarzyszą inne anomalie - jest to małoocze złożone.

Jako objaw małoocza traktuje się długość gałki ocznej w osi przód – tył mniejszą niż 16 mm u noworodka. U dorosłego człowieka małoocze oznacza oko krótsze niż 23 mm. Mniejsza gałka oczna oznacza też mniejszą komorę przednią, rogówkę i pozostałe części oka – szpary powiekowe i worek spojówkowy.

Współwystępującym objawem małoocza jest często zaćma wrodzona, czyli zmętnienie soczewki u noworodka. Nieprawidłowości mogą występować w budowie innych części oka, w tym także wady nerwu wzrokowego. Wraz z małooczem diagnozowane są otwory w tęczówce, błonie naczyniowej i siatkówce.

Mikroftalmia – jakie są jej przyczyny?

Mikroftalmia to skomplikowany szereg zależności. Genetyczne mutacje uniemożliwiające prawidłowy rozwój mogą być wrodzone i wtedy nie mamy na nie wpływu. Ale niektóre anomalie są wywoływane czynnikami zewnętrznymi. Zaburzenia w rozwoju pęcherzyków ocznych płodu mogą być wynikiem kontaktu z toksycznymi substancjami. Dotyczy to także spożywania alkoholu i palenia papierosów przez matkę w czasie ciąży.

Na rozwój płodu bezpośredni wpływ ma stan zdrowia kobiety. Wyższe ryzyko wystąpienia małoocza istnieje w przypadku:

• cukrzycy
• niedoborów żywieniowych
• zakażenia wewnątrzmacicznego

Zaburzenia w rozwoju płodu mogą być wynikiem zakażenia w czasie ciąży wirusem różyczki, cytomegalii lub toksoplazmozą.

Małoocze – diagnostyka

Rozpoznanie małoocza to przede wszystkim oszacowanie rozmiarów gałki ocznej i szpary powiekowej. Do oceny stanu narządu wzroku służy badanie w lampie szczelinowej. Diagnostyka małoocza i towarzyszących wad wykorzystuje także USG oka. Podczas badań u pacjentów z mikroftalmią niezbędne jest przeprowadzenie tonometrii, czyli badania ciśnienia w oku.

Leczenie mikroftalmii

Nie da się leczyć mikroftalmii, ale możliwe jest podniesienie komfortu widzenia i codziennego funkcjonowania pacjentów z tą anomalią. Do leczenia współistniejących z małooczem chorób, zaliczamy zabieg usunięcia zaćmy wrodzonej.

Jeśli w oku zachowana jest sprawność na jakimkolwiek poziomie – należy dbać o korekcję istniejących wad wzroku, choćby dzięki okularom korekcyjnym. Możliwe jest też stosowanie soczewek kontaktowych. Istotna może być w przypadku małoocza praca z ortoptystą, bowiem dobre efekty przynosi stymulacja słabszego oka. Istnieje szerokie spektrum ćwiczeń wzroku podczas rehabilitacji.

Jeśli mikroftalmia występuje wraz z brakiem zdolności widzenia oraz ze znaczną deformacją, przeprowadzana jest operacja enukleacji (usunięcia gałki ocznej). Korekcja oczodołów umożliwia poprawę estetyczną, wyrównanie symetrii twarzy i wstawienie protezy oka.

 

 

Bibliografia:

1. B. Källén, K. Tornqvist, The epidemiology of anophthalmia and microphthalmia in Sweden [w:] European journal of Epidemiology 2005;20(4) (dostęp: 03.08.2023).
2. A. Verma, D. Fitzpatrick, Anophthalmia and microphthalmia [w:] Orphanet journal of rare diseases 2007 Nov 26;2 (dostęp: 03.08.2023).
3. N. Ragge, I. Subak-Sharpe, J. Collin, A practical guide to the management of anophthalmia and microphthalmia [w:] Eye – London 2007 Oct;21(10) (dostęp: 03.08.2023).
4. B. Koraszewska-Matuszewska, Małoocze – mikroftalmia [w:] Medycyna praktyczna 2014 (dostęp: 03.08.2023).