Zaćma brunatna - objawy, leczenie

Zaćma brunatna to schorzenie, które polega na postępującym zmętnieniu soczewki oka. Charakterystyczną cechą tej postaci zaćmy jest brunatne zabarwienie zmętniałej soczewki, które powoduje m.in. znaczne pogorszenie jakości widzenia. Dowiedz się jakie są jej najczęstsze przyczyny, objawy, a także dostępne metody leczenia!

Czym jest zaćma brunatna?

Zaćma brunatna to specyficzny rodzaj zaćmy, który wiąże się z zaawansowanym stopniem zmętnienia i twardnienia soczewki oka. Schorzenie to objawia się stopniowym ciemnieniem soczewki, która zmienia swój kolor na żółtobrązowy, co wpływa na pogorszenie jakości widzenia. Brunatne zabarwienie jest wynikiem nagromadzenia pigmentu zwanego lipofuscyną, który odkłada się w soczewce i stopniowo ogranicza jej przejrzystość. Proces ten jest powolny, a zmiany w wyglądzie soczewki za zaawansowanym etapie można dostrzec nawet gołym okiem.

Zaćma brunatna występuje najczęściej u osób starszych, zwykle po 60. roku życia, choć jej rozwój może być przyspieszony przez czynniki takie jak urazy oka, choroby metaboliczne czy długotrwałe narażenie na promieniowanie ultrafioletowe. Jest to często forma zaćmy jądrowej, która rozwija się w centralnej części soczewki. Wczesne stadia zaćmy brunatnej mogą paradoksalnie poprawić widzenie z bliska, ponieważ zmiany w refrakcji oka prowadzą do rozwoju krótkowzroczności. Jednak z czasem postępująca utrata przejrzystości soczewki powoduje poważne problemy z widzeniem na różne odległości, a także zaburzenia w percepcji kolorów. Nieleczona może prowadzić do znacznej utraty wzroku.

Przyczyny zaćmy brunatnej

Zaćma brunatna, będąca zaawansowaną formą zmętnienia soczewki, może mieć różnorodne przyczyny. Wśród najważniejszych czynników przyczyniających się do jej rozwoju wymienia się:

Starzenie się

Starzenie to najczęstsza przyczyna zaćmy brunatnej. Naturalne procesy zachodzące w organizmie z wiekiem powodują zmiany w strukturze białek soczewki, prowadząc do ich stopniowego utleniania i gromadzenia pigmentów. W efekcie soczewka traci przejrzystość, staje się twardsza i nabiera brunatnego zabarwienia. Proces ten zaczyna się zazwyczaj po 60. roku życia, choć może rozwijać się wcześniej.

Ekspozycja na promieniowanie UV

Długotrwałe narażenie na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV) uszkadza białka soczewki, co przyspiesza proces jej degeneracji. Promienie UV pochodzące ze światła słonecznego są szczególnie szkodliwe, dlatego zaleca się noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrami UV, aby chronić oczy przed ich wpływem.

Cukrzyca

Podwyższony poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą prowadzi do uszkodzeń różnych struktur oka, w tym soczewki. Nagromadzenie sorbitolu, produktu ubocznego przemiany cukru, w soczewce sprzyja jej zmętnieniu i przyspiesza rozwój zaćmy brunatnej.

Genetyka

Predyspozycje genetyczne mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju zaćmy brunatnej. Osoby, w których rodzinach występowało to schorzenie, są bardziej narażone na jego pojawienie się. Mutacje genetyczne wpływające na metabolizm białek soczewki mogą przyspieszać proces jej zmętnienia.

Niektóre leki

Długotrwałe stosowanie niektórych leków, zwłaszcza sterydów, może prowadzić do zmian w strukturze soczewki. Steroidy, wykorzystywane m.in. w leczeniu chorób zapalnych i autoimmunologicznych, wpływają na metabolizm komórek soczewki, zwiększając ryzyko jej zmętnienia.

Urazy oczu

Mechaniczne uszkodzenia oczu, takie jak uderzenia, skaleczenia czy przebicia, mogą powodować mikrouszkodzenia soczewki. Te z kolei prowadzą do zaburzeń w jej strukturze i przyspieszają procesy degeneracyjne, które sprzyjają rozwojowi zaćmy brunatnej.

Objawy zaćmy brunatnej

Zaćma brunatna rozwija się stopniowo, dlatego na początku jej objawy mogą być subtelne i trudne do zauważenia. W miarę postępu choroby symptomy stają się bardziej uciążliwe:

• Rozmazane widzenie – widzenie staje się niewyraźne, jakby patrzyło się przez zabrudzoną szybę.
• Blaknięcie kolorów – kolory stają się mniej intensywne i bardziej stonowane.
• Trudności z widzeniem w słabym świetle – widzenie w nocy lub w warunkach słabego oświetlenia staje się utrudnione.
• Wrażliwość na światło – zwiększona trudność w patrzeniu na jasne światło, odczuwalny dyskomfort w dobrze oświetlonych miejscach.
• Zmiana koloru źrenicy – źrenica może przybierać brązowy lub żółtawy odcień, co jest widoczne szczególnie w bardziej zaawansowanym stadium zaćmy.
• Częste zmiany w recepcie okularowej – szybkie pogorszenie wzroku wymaga częstych zmian okularów.
  
  

Jak diagnozuje się zaćmę brunatną?

Zaćmę brunatną można zdiagnozować podczas rutynowego badania wzroku. Okulista przeprowadza różne testy, aby potwierdzić obecność choroby. Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest lampa szczelinowa, która pozwala na szczegółowe obejrzenie soczewki i ocenę stopnia jej zmętnienia. W ramach badania lekarz przeprowadzi również test ostrości wzroku, mierzący zdolność widzenia na różne odległości.

Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego to kolejny ważny etap diagnostyki, szczególnie w celu wykrycia możliwych schorzeń towarzyszących, takich jak jaskra. W zaawansowanych przypadkach, gdy zmętnienie soczewki jest znaczne i ogranicza ocenę struktur wewnętrznych, stosuje się ultrasonografię oka.

Zaćma brunatna rozwija się stopniowo, często przez wiele lat, dlatego regularne badania wzroku, zwłaszcza po 60. roku życia, są kluczowe. Wczesne wykrycie tej choroby umożliwia szybkie podjęcie leczenia, co zapobiega dalszemu pogorszeniu widzenia i poprawia jakość życia pacjenta.

Leczenie zaćmy brunatnej

Leczenie zaćmy brunatnej zależy od jej stopnia zaawansowania oraz wpływu na codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Pomoce optyczne i nieoptyczne

W początkowych stadiach zaćmy brunatnej można stosować następujące środki:

• Okulary korekcyjne – pomagają poprawić jakość widzenia.
• Lupy powiększające – przydatne podczas czytania lub pracy z małymi przedmiotami.

Chirurgia zaćmy

Gdy objawy zaćmy brunatnej zaczynają znacząco ograniczać jakość życia, najskuteczniejszym rozwiązaniem jest operacja. Zabieg ten polega na:

• Usunięciu zmętniałej soczewki – metoda fakoemulsyfikacji pozwala na bezpieczne usunięcie soczewki.
• Wszczepieniu sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej (IOL) – zastępuje usuniętą soczewkę, przywracając przejrzystość widzenia.

Chirurgia zaćmy jest obecnie jedną z najczęściej wykonywanych operacji okulistycznych i charakteryzuje się wysoką skutecznością oraz niskim ryzykiem powikłań.

Znaczenie profilaktyki zaćmy brunatnej

Choć zaćma brunatna jest najczęściej wynikiem naturalnych procesów starzenia, można podjąć kroki, aby opóźnić jej rozwój:

• Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV.
• Zdrowa dieta bogata w antyoksydanty (witamina C, E, luteina, zeaksantyna).
• Regularne badania okulistyczne, zwłaszcza po 60. roku życia.
• Kontrola chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca.

Wczesne rozpoznanie zaćmy brunatnej i odpowiednie leczenie pozwala na przywrócenie wysokiej jakości widzenia i zapobiega powikłaniom, które mogą pojawić się w zaawansowanych stadiach choroby.

 

Bibliografia:

1. https://cataracteyesurgery.co/types/brown-cataracts/
2. https://eyemantra.in/cataract/brown-cataracts/
3. https://mantracare.in/cataract/types/brown-cataracts/