Zaćma wikłająca - czym jest? Jak ją leczyć?

Zaćma to jedno z najczęstszych schorzeń oczu, które występuje głównie u osób starszych. Związana jest z postępującym zmętnieniem soczewki oka, co prowadzi do pogorszenia wzroku. Jednym z bardziej skomplikowanych rodzajów tego schorzenia jest zaćma wikłająca, która pojawia się najczęściej w wyniku innych chorób oczu lub stanów zapalnych. W tym artykule omówimy szczegółowo, czym jest zaćma wikłająca, jakie są jej przyczyny, objawy oraz najskuteczniejsze metody leczenia.

Czym jest zaćma wikłająca?

Zaćma wikłająca (powikłana) to zaawansowana forma zaćmy, która rozwija się w wyniku innych schorzeń oczu lub urazów. Charakteryzuje się zmętnieniem soczewki oka, co prowadzi do pogorszenia ostrości wzroku i może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta. W odróżnieniu od klasycznej zaćmy, która jest związana z procesami starzenia, zaćma powikłana może pojawić się u osób w każdym wieku, a jej leczenie jest znacznie bardziej złożone.

Soczewka oka jest struktura beznaczyniową, odżywiającą się głównie płynami wewnątrzgałkowymi. W przypadku zaćmy wikłającej, metabolizm soczewki jest zaburzony z powodu obecności toksyn w płynach oka, które mogą być uwalniane w wyniku stanu zapalnego. Najczęściej przybiera postać zaćmy podtorebkowej tylnej.

Zaćma wikłająca jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ często rozwija się na skutek już istniejących schorzeń, co komplikuje zarówno jej diagnostykę, jak i leczenie. Choroba ta może prowadzić do całkowitej utraty wzroku, jeśli nie zostanie podjęta odpowiednia interwencja.

Przyczyny zaćmy wikłającej

Zaćma powikłana nie jest jednostkowym schorzeniem, lecz może wynikać z różnorodnych problemów zdrowotnych.

Stany zapalne oka

Jednym z najczęstszych powodów rozwoju zaćmy powikłanej są stany zapalne błony naczyniowej oka (np. zapalenie tęczówki czy zapalenie błony naczyniowej oka). Zapalenie w okolicy gałki ocznej powoduje zwiększenie ryzyka zmętnienia soczewki w wyniku uwalniania szkodliwych substancji w płynach wewnątrzgałkowych. Leczenie takich stanów wymaga szczególnej troski, gdyż nie tylko same stany zapalne są groźne, ale także stosowanie sterydów, które mogą przyczynić się do rozwoju zaćmy.

Choroby zwyrodnieniowe siatkówki

Wiele chorób zwyrodnieniowych siatkówki, takich jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, może prowadzić do powstania zaćmy wikłającej. W takich przypadkach zmętnienie soczewki jest efektem długotrwałych procesów degeneracyjnych zachodzących w oku.

Urazy oka

Uraz mechaniczny oka może prowadzić do powikłań, które obejmują rozwój zaćmy. Urazy te, takie jak silne uderzenia czy penetracja ciał obcych, mogą uszkodzić soczewkę i wywołać jej zmętnienie.

Jaskra i inne schorzenia oczu

W niektórych przypadkach zaćma wikłająca może rozwinąć się jako powikłanie jaskry lub innych schorzeń oczu, które powodują podwyższone ciśnienie śródgałkowe. Jaskra nie tylko powoduje uszkodzenia nerwu wzrokowego, ale także wpływa na rozwój zmętnienia soczewki.

Guzy wewnątrzgałkowe

Guzy takie jak siatkówczak, czerniak lub nowotwory przerzutowe, obejmujące naczyniówkę lub przedni odcinek oka, mogą prowadzić do zaćmy powikłanej. Procesy nowotworowe w obrębie oka często zakłócają prawidłowe funkcjonowanie soczewki, co powoduje jej zmętnienie.

Objawy zaćmy powikłanej

Objawy zaćmy wikłającej są zbliżone do klasycznej zaćmy, jednak mogą występować w bardziej nasilonej formie lub być połączone z innymi schorzeniami oczu. Najczęściej zgłaszane objawy to:

• Niewyraźne, zamglone widzenie,
• Nadwrażliwość na światło,
• Pogorszone widzenie w nocy,
• Podwójne widzenie,
• Zmiany w postrzeganiu kolorów,
• Uczucie mgły przed oczami.

Objawy te mogą występować także w połączeniu z bólem oka, uczuciem ucisku lub zwiększonym ciśnieniem śródgałkowym, co dodatkowo komplikuje diagnozę i leczenie.

Różnice między zaćmą powikłaną a zwykłą zaćmą

Główna różnica między zaćmą zwykłą a powikłaną polega na jej etiologii i komplikacjach związanych z leczeniem. O ile zaćma zwykła jest w większości przypadków związana z procesem starzenia się, to zaćma powikłana może rozwijać się na tle innych schorzeń lub stanów zapalnych. Jej postęp jest szybszy, a leczenie bardziej wymagające ze względu na konieczność leczenia choroby podstawowej.

W przypadku zaćmy powikłanej konieczna jest dokładniejsza diagnostyka oraz indywidualne podejście terapeutyczne, które uwzględnia specyficzne potrzeby pacjenta.

Diagnostyka zaćmy wikłającej

Diagnostyka zaćmy wikłającej wymaga zaawansowanych badań okulistycznych, które pozwalają na określenie przyczyny schorzenia oraz stopnia jego zaawansowania. Do najczęściej stosowanych badań należą:

• Badanie ostrości wzroku – pozwala ocenić, na ile zaćma wpływa na jakość widzenia.
• Biomikroskopia – badanie lampą szczelinową, które umożliwia dokładną ocenę struktury oka.
• Ultrasonografia gałki ocznej – stosowana w przypadku, gdy zaćma jest zbyt zaawansowana, aby ocenić struktury oka za pomocą tradycyjnych metod.
• Perymetria – badanie pola widzenia, które może wykazać zmiany spowodowane współistniejącymi schorzeniami, np. jaskrą.
  
  

Leczenie zaćmy powikłanej

Leczenie zaćmy wikłającej zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna schorzenia, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz zaawansowanie choroby.

Leczenie chirurgiczne

Operacja zaćmy wikłającej nie różni się zasadniczo od zwykłej operacji zaćmy. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym i trwa zazwyczaj około 20 minut. Podczas operacji zmętniała soczewka jest usuwana, a w jej miejsce wprowadzana jest sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa, która poprawia ostrość widzenia. Jednak operacja zaćmy powikłanej jest bardziej skomplikowana niż w przypadku klasycznej zaćmy, ze względu na obecność dodatkowych schorzeń.

Chirurgia zaćmy w przypadku pacjentów ze stanami zapalnymi wymaga kontrolowania zapalenia przed i po operacji, a także ścisłej współpracy z innymi specjalistami, np. reumatologami, jeśli przyczyną zapalenia są choroby autoimmunologiczne.

Leczenie farmakologiczne

W przypadkach, gdzie zaćma jest związana z przewlekłym stanem zapalnym, ważne jest jednoczesne leczenie choroby podstawowej. Zazwyczaj stosowane są kortykosteroidy lub inne leki immunosupresyjne, które pomagają zmniejszyć stan zapalny. Jednak długotrwałe stosowanie takich leków może samo w sobie przyczynić się do rozwoju zaćmy, co wymaga ostrożności i monitorowania pacjenta.

 

Bibliografia:

1. https://cataracteyesurgery.co/types/complicated-cataract/
2. https://www.centreforsight.net/blog/complicated-cataract/
3. https://neoretina.com/blog/a-simple-guide-to-complicated-cataract-causes-and-treatment/
4. Shaw E, Patel BC. Complicated Cataract. [Updated 2023 July 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-.