Zawał oka – co to jest i co robić w jego sytuacji?

Aby proces widzenia był możliwy i przebiegał odpowiednio, gałki oczne potrzebują tlenu i składników odżywczych. Są one dostarczane do siatkówki poprzez naczynia krwionośne, które niestety również są narażone na zator. To poważny stan, który może doprowadzić nawet do ślepoty. W tym artykule znajdziesz najważniejsze informacje na temat tego, czym jest zawał oka, co go powoduje, oraz jak go leczyć.

Zawał oka – co to jest?

Zawał oka to nic innego, jak zator tętnicy środkowej siatkówki. Aby zrozumieć ten stan, należy najpierw poznać podstawową budowę gałki ocznej.

W procesie widzenia, światło wpadające do oka jest ogniskowane na siatkówce – czyli cienkiej światłoczułej błonie, która wyścieła wewnętrzną, tylną ścianę gałki ocznej. To właśnie ona odbiera bodźce wzrokowe, które następnie trafiają do mózgu drogą nerwu wzrokowego. Zobacz więcej na temat tego, jaką rolę pełni siatkówka oka.

Aby siatkówka odpowiednio funkcjonowała, musi być odżywiana poprzez krew docierającą do niej przez tętnicę środkową siatkówki. Jednak tak jak każde inne naczynie krwionośne organizmu, tętnica ta jest narażona na zator, czyli zaczopowanie naczynia i zaburzenie krążenia krwi.

Zawał oka ma miejsce, kiedy do tętnicy środkowej siatkówki trafia materiał zatorowy, taki jak skrzepnięta krew. Uniemożliwia to dotlenienie oraz odżywienie siatkówki. Ze względu na jej wysoką wrażliwość na niedokrwienie, zaczyna ona ulegać martwicy już po kilku godzinach od wystąpienia niedrożności.

Zator tętnicy środkowej siatkówki ICD-10, czyli w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, funkcjonuje pod numerem H34 – zamknięcie naczyń siatkówki. Stan ten występuje rzadko, z częstotliwością około 1 na 10 000 osób. Ze względu na szybki postęp uszkodzeń, zdolność rozpoznawania objawów oraz szybka reakcja mają kluczowe znaczenie w ratowaniu wzroku osoby dotkniętej zawałem oka.

Zawał oka – przyczyny

Od czego bierze się zator tętnicy środkowej siatkówki? Przyczyny mogą być następujące:

• Obecność materiału zatorowego – najczęstszym czynnikiem prowadzącym do zawału oka jest obecność materiału zatorowego w układzie krwionośnym, np. skrzepniętej krwi. Zator w oku ma miejsce, gdy materiał ten dostanie się do tętnicy środkowej siatkówki.
• Ostra migrena oczna – zobacz, z jakimi objawami i skutkami może się wiązać.
• Wysokie ciśnienie w oku – w skrajnych przypadkach może ono powodować ucisk na naczynia krwionośne siatkówki, zaburzając przepływ krwi.
• Miażdżyca – może dotknąć ona również naczynia krwionośne gałki ocznej, zmieniając je do momentu uniemożliwienia poprawnego przepływu krwi.
• Choroby zapalne tętnic siatkówki.

Zawał oka – objawy zatoru tętnicy środkowej siatkówki

Zawał oka to niebolesny stan, który objawia się nagłą utratą widzenia w oku dotkniętym zatorem. Ślepota może być częściowa lub całkowita. W przypadku zatoru gałęzi tętnicy środkowej siatkówki, utrata widzenia obejmuje górną lub dolną część pola widzenia. Zator tętnicy środkowej siatkówki skutkuje zaś ślepotą w centralnej części wzroku.

Inne objawy nie są odczuwane przez pacjenta, lecz mogą być stwierdzone w toku badań. To m.in. opuchnięta oraz blada siatkówka, a także brak reakcji źrenicy na światło. Zapoznaj się z naszym artykułem, w którym opisujemy najczęstsze zaburzenia źreniczne.

Zawał oka – leczenie

Zawał oka może być skutecznie leczony, jednak wymaga jak najszybszej reakcji. W wypadku wystąpienia objawów należy natychmiast udać się na ostry dyżur okulistyczny. Leczenie polega przede wszystkim na podaniu leków rozszerzających naczynia krwionośne, oraz wykonaniu intensywnego masażu gałki ocznej, który ma oczyścić tętnicę ze skrzepniętej krwi i przywrócić prawidłowe krążenie. Najważniejsze jest zapobiegnięcie uszkodzeniom siatkówki, dlatego nigdy nie wahaj się udać do lekarza w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.

Bibliografia:
Jennifer I. Lim, Brad H. Feldman, Vinay A. Shah, Koushik Tripathy, Brian Lee, Neelakshi Bhagat, Peter A. Karth, Retinal Artery Occlusion, 2023
Koushik Tripathy, Shalin S. Shah, James R. Waymack, Central Retinal Artery Occlusion, 2024
Sonia Mehta, Retinal Artery Occlusion, 2024