Błony nasiatkówkowe – jak się objawiają?

Błony nasiatkówkowe są schorzeniem rozpoznawanym najczęściej u seniorów. Przyczyną może być starzenie się organizmu lub zmiany spowodowane innymi chorobami okulistycznymi. Na czym polegają wady wywołane błoną nasiatkówkową? Jak objawia się problem?

Błona nasiatkówkowa – na czym polega?

Błona nasiatkówkowa jest określana przez specjalistów skrótem ERM od angielskiego terminu epiretinal membrane. Jest ona tkanką włóknisto-komórkową, która powstaje w tylnej części siatkówki. Ta zmiana w bezpośrednim sąsiedztwie struktur odpowiadających za funkcje wzroku, wywołuje pogorszenie ostrości widzenia.

Objawy błony nasiatkówkowej

Objawy błony nasiatkówkowej to różne zaburzenia wzroku, które w znacznym stopniu utrudniają codzienne czynności. Pacjent dotknięty tymi zmianami ma problemy z czytaniem tekstu (na ekranie komputera lub wydrukowanego). Litery przekrzywiają się i zamazują. Specyficzne objawy występujące przy błonach nasiatkówkowych to także:

• jednooczne widzenie podwójne
• błyski i fotopsje
• obustronna utrata wzroku (bardzo rzadko)

Przyczyny powstawania błon nasiatkówkowych

Przyczyną powstawania błon nasiatkówkowych są najczęściej nieuchronne procesy starzenia się organizmu. ERM jest diagnozowane zwykle u osób w wieku 70-79 lat. Z szacunków medycznych wynika, że aż 11% ludzkiej populacji w tym przedziale wiekowym cierpi z powodu błon nasiatkówkowych.

Błony nasiatkówkowe tworzą się najczęściej w konsekwencji zmian zachodzących w ciele szklistym. Prawidłowa konsystencja substancji wypełniającej gałkę oczną przypomina galaretę. Proces starzenia powoduje rozrzedzenie tej struktury, przez co osłabia się jej przyleganie do siatkówki. Ciało szkliste ulega obkurczaniu, zaś błona graniczna tylna stykająca się z plamką, pociąga ją za sobą. Dochodzi wówczas do proliferacji i stworzenia się błony nasiatkówkowej.

Wyższe ryzyko błon nasiatkówkowych – kogo dotyczy?

Powstanie błony nasiatkówkowej stanowi konsekwencję wielu procesów w organizmie. Niektóre choroby przyspieszają zachodzenie niepożądanych zjawisk. Niebezpieczeństwo dotyczy urazów oka spowodowanych uderzeniem lub wypadkiem. Wyższe ryzyko tworzenia się zmian w gałce ocznej obejmuje osoby, które zmagają się retinopatią cukrzycową.

Badania pod kątem obecności błon nasiatkówkowych powinny wykonywać także osoby z:

• odwarstwieniem siatkówki
• chorobami zakrzepowymi
• zapaleniem błony naczyniowej
• teleangiektazjami (inaczej pajączki naczyniowe)
• barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki

Przyczyną błon nasiatkówkowych mogą być także powikłania po różnych operacjach okulistycznych. Ryzyko dotyczy zabiegu witrektomii z zastosowaniem oleju silikonowego, krioterapii i zabiegów laserowych. Wówczas mówimy o wtórnych błonach nasiatkówkowych.

Diagnostyka błon nasiatkówkowych – jakie badanie należy wykonać?

Diagnostyka błon nasiatkówkowych może rozpocząć się od prostego badania, które każdy może wykonać w domu. Test Amslera jest wskazany przy problemach ze zniekształceniami obrazu. Jeśli zachodzi podejrzenia błon nasiatkówkowych konieczna jest konsultacja z okulistą. Jedną z podstawowych metod służących ocenie stanu siatkówki, jest badanie dna oka.

Diagnostyka błon nasiatkówkowych opiera się o angiografię fluoresceinową, która pozwoli sprawdzić działanie naczyń w gałce ocznej. Specjalista dla pełnego zobrazowania narządu wzroku zaleci wykonanie OCT.

Leczenie błon nasiatkówkowych

Leczenie błon nasiatkówkowych odbywa się za pośrednictwem witrektomii. Skuteczność operacji błony nasiatkówkowej ma bardzo dobre rokowania, ponieważ aż 85% pacjentów, u których wykonano tę procedurę, potwierdza znaczną poprawę.

Operacja błony nasiatkówkowej daje świetne efekty, ale nie przychodzą one od razu. Rekonwalescencja po witrektomii trwa przynajmniej kilka miesięcy, a pacjenci odczuwają poprawę widzenia nawet po 12 miesiącach.

Ryzyko powikłań po operacji błony nasiatkówkowej

Ryzyko powikłań po operacji błony nasiatkówkowej jest bardzo małe. Jeśli dochodzi w trakcie wykonywania procedury do pęknięć obwodu siatkówki – chirurg może natychmiast zabezpieczyć laserowo uszkodzoną strefę, bez szkód dla pacjenta.

Jednym powikłań po operacji błony nasiatkówkowej jest odklejenie siatkówki, którego doświadcza 14% pacjentów poddanych zabiegowi. W nielicznych przypadkach operacja błony nasiatkówkowej wywołuje zaćmę.

 

 

Bibliografia:

1. S. Gibran, B. Flemming, T. Stappler, I. Pearce, C. Groenwald, H. Heimann. P. Hiscott, D. Wong, Peel and peel again [w:] The British journal of ophthalmology 2008 Mar;92(3) (dostęp: 26.07.2023).
2. D. Pike, E. Mandelcorn, T. Sheidow, J. Whelan, Inner-limiting-membrane peeling in epiretinal membrane surgery: an evolving surgical trend [w:] Canadian journal of ophthalmology 2020 Apr;55(2) (dostęp: 26.07.2023).
3. A. Fung, J. Galvin, T. Tran, Epiretinal membrane: A review [w:] Clinical & Experimental ophthalmology 2021 Apr;49(3) (dostęp: 26.07.2023).
4. S. Kishi, C. Demaria, K. Shimizu, Vitreous cortex remnants at the fovea after spontaneous vitreous detachment [w:] International ophthalmology (dostęp: 26.07.2023).