Czy od patrzenia w słońce psuje się wzrok?

Czy od patrzenia w słońce psuje się wzrok? To pytanie zadają sobie czasem zarówno dorośli, jak i dzieci. Przezorni rodzice, nawet jeśli nie są pewni – przestrzegają maluchy przed grożącą im ślepotą z powodu patrzenia wprost na słońce. I mają rację! Co dokładnie dzieje się wtedy z naszymi oczami? Sprawdźmy!

Wpływ słońca na wzrok – groźne UV

Patrzenie na słońce jest niebezpieczne dla wzroku – nie ma co do tego najmniejszych wątpliwości. Chodzi dokładnie o promieniowanie ultrafioletowe, które dociera do nas wraz z promieniami słońca. O jego negatywnym działaniu na skórę człowieka nie trzeba nikogo przekonywać. Każdy doświadczył tego przynajmniej raz w życiu. Szkodliwy wpływ promieni UV na oczy także jest faktem, choć dla niektórych nie tak oczywistym, ponieważ destrukcyjne skutki bywają odroczone w czasie.

Oddziaływanie promieni słońca na oczy związane jest z przyspieszeniem procesów starzenia, różnego rodzaju zmianami w tkankach. Skierowanie wzroku prosto na słońce jest bardzo silną ekspozycją oczu na promienie UV, a struktury wewnętrzne oka ludzkiego są bardzo wrażliwe i łatwo absorbują szkodliwe promienie.
Gdy patrzymy bezpośrednio na słońce, to promienie UV wpadają przez transparentną zewnętrzną warstwę oka – rogówkę – i przez otwór źreniczny docierają bezpośrednio do siatkówki.

Co może się stać od patrzenia na słońce?

Patrzenie na słońce, jeśli zdarzyło się sporadycznie, pewnie nie spowoduje całkowitej ślepoty. Ale może dać o sobie znać w inny, być może mniej oczywisty sposób. Zapalenie spojówki może się wcale nie skojarzyć pacjentowi z oddziaływaniem słońca. Inną częstą dolegliwością, która ma związek z wpływem promieni ultrafioletowych na oczy, jest zapalenie rogówki.

Skutkiem patrzenia na słońce może być retinopatia słoneczna – schorzenie polegające na fotochemicznym uszkodzeniu siatkówki i jej najczulszej strefy – plamki żółtej. Nadmierna dawka energii fotonów skutkuje działaniem wolnych rodników tlenowych. Te zaś powodują degradację fotoreceptorów. Są to nieodwracalne szkody.

Uszkodzenie wzroku od słońca – kiedy się zdarza?

Jest wiele sytuacji, w których ludzie narażają swój wzrok na poważne uszkodzenie – oczywiście nieświadomie i z braku wiedzy. Szkodliwość działania słońca wobec narządu wzroku należy kojarzyć niekoniecznie z latem i plażą (choć i to ma swój udział). Warto przywołać tu zjawisko ślepoty śnieżnej.

Ciekawostką historyczno-naukową jest problemem uszkodzenia wzroku, z którym zmagali się przed laty badacze dalekiej północy i Arktyki. Udokumentowany w literaturze i sprawozdaniach badawczych relacje wskazują ewidentnie na objawy zapalenia rogówki. Przemierzając przez wiele kilometrów zlodowaciałe i ośnieżone tereny, przy bezchmurnej pogodzie, pionierzy cierpieli z powodu bólu oczu i czasowej utraty wzroku. Mówimy tu o czasach sprzed ponad stu lat, więc braki w profesjonalnym wyposażeniu można usprawiedliwić.

Drugim czynnikiem, który zwiększa ryzyko uszkodzeń wzroku przez promieniowanie UV, jest wysokość. Temat znany jest osobom uprawiającym turystykę wysokogórską, alpinistom i himalaistom. Nawet niezbyt imponujące trasy narciarskie są pod tym względem niebezpieczne, ponieważ pokrywa śnieżna odbija promienie słońce, które padają pod różnymi kątami wprost do oczu. Intensywność UV przybiera w ten sposób na sile. Ale dziś mamy do dyspozycji wysokiej jakości akcesoria. Dzięki dobrym sportowym okularom przeciwsłonecznym możemy bez obaw korzystać z wielu aktywności, bez narażenia się na problemy ze wzrokiem.

Lekarze wskazują, że pacjenci najczęściej trafiają z powodu utraty lub uszkodzenia wzroku przez słońce, z powodu obserwacji zaćmienia słonecznego bez odpowiedniej ochrony. Z medycznych statystyk możemy się dowiedzieć także, że retinopatia słoneczna występuje u osób, które mocno naraziły się na ekspozycję na promienie UV pod wpływem substancji psychoaktywnych.

Jakie objawy może wywołać patrzenie w słońce?

Z powodu patrzenia w słońce mogą bardzo szybko pojawić się mroczki o różnym nasileniu. Często występuje też łzawienie, pogorszenie ostrości widzenia i. Pacjenci, którzy doznali uszkodzeń siatkówki z powodu promieni słonecznych, mają problemy z powodu zniekształceń i metamorfopsji.
Do pozostałych zaburzeń na tle retinopatii słonecznej zaliczamy:

• światłowstręt
• pogorszenie zdolności postrzegania barw
• wrażenie obecności ciała obcego w oku
• ból głowy i oka
• mroczek centralny, który upośledza pole widzenia coraz bardziej

Szkodliwość promieni UV może ujawnić się dopiero po dłuższym czasie, nawet po latach, np. w postaci zwyrodnienia plamki żółtej. Narażenie oczu na słońce wiąże się także z większym prawdopodobieństwem rozwoju zaćmy. Innym schorzeniem, będącym konsekwencją patrzenia na słońce, jest skrzydlik.

Wpływ słońca na wzrok – ochrona przed UV to podstawa!

Patrzenie wprost na słońce jest wysoce szkodliwe dla wzroku. Nie wolno tego robić i trzeba ostrzegać przed tym dzieci. A oprócz słów przestrogi, ważne jest zapewnienie starszym i młodszym pociechom, prawdziwej ochrony. Taką zapewnią nam okulary przeciwsłoneczne dla dzieci:

Jednak narażenie oczu poprzez bezpośrednie skierowanie na słońce, nie jest tym samym co przebywanie w nasłonecznionej przestrzeni, np. latem w środku dnia. Umiar i rozsądek wskazany jest w każdym obszarze, dlatego jeśli zaopatrzymy się w dobre okulary przeciwsłoneczne z filtrem – będziemy mogli bez obaw korzystać z przyjemnej pogody.

Koniecznie trzeba pamiętać, że zachmurzone niebo nie chroni nas przed działanie promieni ultrafioletowych. Może się to wydawać złudne, jednak szczególną ostrożność powinniśmy zachować szczególnie podczas podróży w dalsze, ciepłe rejony świata. Blisko równika słońce operuje zupełnie inaczej niż w naszej części świata, zawsze mocniej. Nawet jeśli na niebie są chmury – Ty dla własnego bezpieczeństwa i komfortu, miej przy sobie dobre okulary przeciwsłoneczne, które są najskuteczniejsza barierą dla promieni UV.

 

 

Bibliografia:

J. Taylor, D. Sousa, Solar Retinopathy [w:] The New England Journal of Medicine, Vol. 389 No. 2 July 13, 2023
D. Hutton, Diagnosis and management of solar retinopathy [w:] Ophthalmology Times, March 21, 2024.
D. Porter, J.M. Huffman, What is Photokeratitis — Including Snow Blindness? [w:] American Academy of Ophthalmology, May 16, 2023.
T. Berus, A. Turno-Kręcicka, E. Kwiatkowska, Retinopatia słoneczna [w:] Klinika Oczna 117(4)