Iniekcje doszklistkowe, czyli zastrzyki do oka - po co się je stosuje?

Iniekcje doszklistkowe, nazywane potocznie zastrzykami do oka, stanowią nowoczesną i skuteczną formę leczenia różnych schorzeń siatkówki i ciała szklistego. Choć zabieg ten może brzmieć nieco przerażająco, iniekcje są obecnie jedną z najczęściej stosowanych procedur okulistycznych na całym świecie. Dlaczego są tak popularne i w jakich przypadkach się je stosuje? W niniejszym artykule szczegółowo wyjaśnimy mechanizm działania, wskazania oraz przebieg zabiegu, a także rozwiejemy ewentualne obawy pacjentów.

Co to są iniekcje doszklistkowe?

Iniekcje doszklistkowe to zabiegi polegające na podaniu leku bezpośrednio do ciała szklistego oka – przezroczystej, żelowej substancji wypełniającej przestrzeń pomiędzy soczewką a siatkówką. Dzięki temu leki mogą działać bezpośrednio w miejscu choroby, co zwiększa ich skuteczność i minimalizuje ryzyko ogólnoustrojowych działań niepożądanych.

Technika ta rozwijała się intensywnie na przestrzeni ostatnich dwóch dekad, głównie dzięki wprowadzeniu leków anty-VEGF, które zrewolucjonizowały leczenie niektórych chorób oczu, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej.

W jakich chorobach stosuje się iniekcje doszklistkowe?

Iniekcje doszklistkowe są wykorzystywane w leczeniu wielu różnych schorzeń siatkówki. Do najczęstszych chorób, które kwalifikują się do tego rodzaju leczenia, należą:

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD)

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to jedna z głównych przyczyn utraty wzroku u osób starszych. W odmianie wysiękowej (mokrej) tej choroby dochodzi do niekontrolowanego wzrostu nowych naczyń krwionośnych pod siatkówką, które przeciekają i powodują obrzęk oraz uszkodzenie plamki żółtej. Iniekcje doszklistkowe z lekami anty-VEGF blokują czynnik wzrostu naczyń (VEGF), zapobiegając ich dalszemu rozrostowi i hamując postęp choroby.

Cukrzycowy obrzęk plamki (DME)

Cukrzyca może prowadzić do powikłań ocznych, w tym do retinopatii cukrzycowej i obrzęku plamki żółtej. Obrzęk ten jest wynikiem przeciekania płynów z uszkodzonych naczyń krwionośnych w siatkówce. Iniekcje doszklistkowe, podobnie jak w przypadku AMD, stosuje się w celu zahamowania wycieku oraz poprawy ostrości widzenia.

Zakrzep naczyń żylnych siatkówki

Zakrzepica w żyłach siatkówki może powodować nagły spadek ostrości widzenia, co wynika z obrzęku i niedotlenienia siatkówki. Iniekcje doszklistkowe z lekami anty-VEGF lub steroidami zmniejszają obrzęk i poprawiają przepływ krwi, co sprzyja regeneracji siatkówki.

Zapalenie wnętrza gałki ocznej (endophthalmitis)

Endophthalmitis to poważne zapalenie wnętrza gałki ocznej, które może wystąpić w wyniku infekcji. W takich przypadkach szybkie podanie antybiotyków lub leków przeciwgrzybiczych bezpośrednio do ciała szklistego jest kluczowe, aby powstrzymać postęp choroby i uratować wzrok pacjenta.

Jakie leki stosuje się w iniekcjach doszklistkowych?

Leki stosowane w iniekcjach doszklistkowych można podzielić na kilka głównych grup:

Leki anty-VEGF

Leki anty-VEGF działają poprzez blokowanie czynnika wzrostu śródbłonka naczyń (VEGF), który odpowiada za tworzenie nieprawidłowych naczyń krwionośnych w siatkówce. Stosowane są przede wszystkim w leczeniu wysiękowej postaci AMD, DME oraz zakrzepicy naczyń siatkówki.

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy mają silne działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Wykorzystuje się je głównie w przypadkach cukrzycowego obrzęku plamki oraz przy zapaleniu błony naczyniowej oka.

Antybiotyki i leki przeciwgrzybicze

Te leki stosowane są w przypadku zapalenia wnętrza gałki ocznej, aby zwalczyć infekcję bakteryjną lub grzybiczą. Podanie ich bezpośrednio do ciała szklistego pozwala na szybkie działanie w miejscu infekcji.

Przebieg zabiegu iniekcji doszklistkowej

Mimo że sama idea zastrzyku do oka może wywoływać niepokój, procedura jest stosunkowo prosta, bezpieczna i mało inwazyjna. Zabieg trwa zaledwie kilka minut i jest przeprowadzany w warunkach ambulatoryjnych.

1. Przygotowanie do zabiegu
Przed wykonaniem zastrzyku, pacjentowi podaje się krople znieczulające oraz krople odkażające z jodyną, aby zminimalizować ryzyko infekcji. Okolica oka jest dokładnie oczyszczana i przygotowywana do iniekcji.

2. Wykonanie iniekcji
Sam zastrzyk wykonywany jest przy użyciu cienkiej igły, która wprowadzana jest przez twardówkę oka do ciała szklistego. Zastosowanie znieczulenia miejscowego sprawia, że pacjent odczuwa jedynie niewielki dyskomfort, a nie ból.

3. Po zabiegu
Po iniekcji pacjent może wrócić do domu niemal od razu, jednak zaleca się, aby unikać pocierania okolicy oczu. W niektórych przypadkach mogą być przepisane krople antybiotykowe w celu ochrony przed infekcją. Przez kilka godzin po zabiegu pacjent może odczuwać pewien dyskomfort, a widzenie może być chwilowo zamglone.

Czy iniekcje doszklistkowe są bezpieczne?

Iniekcje doszklistkowe są generalnie bezpieczne, choć jak każdy zabieg medyczny, mogą wiązać się z pewnym ryzykiem i powikłaniami.

Potencjalne powikłania

Najczęściej występującymi, choć rzadkimi powikłaniami są:

• Infekcja – może wystąpić w wyniku niewłaściwej sterylizacji sprzętu lub skóry pacjenta.
• Krwawienie w obrębie oka – mogą pojawić się drobne wylewy podspojówkowe.
• Odwarstwienie siatkówki – choć rzadkie, to poważne powikłanie wymagające natychmiastowej interwencji.
  
  

Czynniki zmniejszające ryzyko

Przeprowadzenie zabiegu w odpowiednio sterylnych warunkach oraz doświadczenie lekarza zmniejszają ryzyko powikłań niemal do minimum. Pacjent powinien również ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących higieny oczu po zabiegu.

Jakie są efekty leczenia iniekcjami doszklistkowymi?

Efekty terapii iniekcjami doszklistkowymi zależą od rodzaju choroby, jej zaawansowania oraz szybkości podjęcia leczenia. W wielu przypadkach, szczególnie w leczeniu AMD czy DME, iniekcje pozwalają na zatrzymanie postępu choroby, a nawet poprawę ostrości widzenia. Warto jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach konieczne jest regularne powtarzanie zastrzyków, aby utrzymać efekty leczenia.

Kto powinien rozważyć leczenie iniekcjami doszklistkowymi?

Pacjenci z chorobami siatkówki, szczególnie ci cierpiący na wysiękową postać AMD, cukrzycowy obrzęk plamki czy zakrzepy naczyń siatkówki, powinni rozważyć konsultację z okulistą w celu oceny możliwości leczenia iniekcjami doszklistkowymi. Wczesna diagnoza i szybkie podjęcie leczenia zwiększają szansę na zachowanie dobrego widzenia.

 

Bibliografia:

1. https://www.asrs.org/patients/retinal-diseases/33/intravitreal-injections
2. https://icrcat.com/en/treatments-and-diagnostic-tests/intravitreal-injections/
3. https://eyewiki.org/Intravitreal_Injections
4. Lam LA, Mehta S, Lad EM, et al. Intravitreal Injection Therapy: Current Techniques and Supplemental Services. J Vitreoretin Dis. 2021;5(5):438-447. Published 2021 Jul 22. doi:10.1177/24741264211028441