Ortoptysta – kim jest i co leczy?

Ortoptysta jest jednym ze specjalistów (obok okulisty i optometrysty) zajmujących się funkcjonowaniem wzroku. W obszarze pracy ortoptysty znajdują się problemy widzenia obuocznego. Z jakimi wadami należy zgłaszać właśnie do ortoptysty? Oto krótki poradnik.

Ortoptysta – czym się zajmuje?

Ortoptysta zasadniczo nie jest lekarzem, ponieważ nie kończy studiów medycznych. Jest to jednak zawód medyczny, do wykonywania którego obowiązkowo trzeba zdać egzamin z kwalifikacji zawodowych.

W gabinecie ortoptysty sprawdzimy:

• wady refrakcji
• ostrość widzenia
• ruchomość gałek ocznych
• sensoryczną równowagę oczu
• fiksację
• korespondencję siatkówkową

Ortoptyka jest dziedziną okulistyki, którą wiele osób słusznie kojarzy z leczeniem zeza. Wiedzę oraz zakres działań ortoptysty możemy porównać do rehabilitanta wzroku. Specjalizacja ortoptysty obejmuje także diagnozowanie oraz leczenie rozmaitych zaburzeń widzenia u dzieci i dorosłych. W ten sposób można wspomagać funkcje wzroku u pacjentów z małooczem.

Ortoptysta pomoże także dobrać okulary i soczewki kontaktowe.

Jakie badania wykonuje ortoptysta?

U ortoptysty możemy wykonać różne badania nieinwazyjne, które pozwolą postawić właściwą diagnozę i wyjaśnić źródło problemów ze wzrokiem. Bardzo istotnym urządzeniem diagnostycznym dostępnym u ortoptysty jest synoptofor.

W uprawnieniach ortoptystów znajdują się m.in.:

• badanie pola widzenia
• badanie kąta zeza
• badanie poszczególnych stopni widzenia
• badanie akomodacji

W jaki sposób leczy ortoptysta?

Ortoptysta prowadzi terapie polegające na ćwiczeniach wzroku. Dzięki temu pomaga przywrócić prawidłowe funkcje mięśni gałek ocznych i wzmocnić je bez interwencji chirurgicznej. Współpraca z ortoptystą poprawia zdolność akomodacji i percepcji oraz stabilizuje widzenie obuoczne.

Zajęcia z ortoptystą stanowią także część przygotowań do operacji okulistycznej i pomagają w rehabilitacji po zabiegu.

Dziecko u ortoptysty

Leczenie różnych kłopotów ze wzrokiem u dzieci z pomocą ortoptysty jest najlepszym możliwym rozwiązaniem. Pod opiekę tego specjalisty trafiają pacjenci z rozmaitymi trudnościami. Regularność badań wzroku u dzieci i niemowląt jest ogromnie ważna, a współpraca z ortoptystą może rozwiązać problemy z czytaniem i koncentracją. Kontrola narządu wzroku przez ortoptystę sprzyja rozwojowi i podnosi szanse na postępy w edukacji.

Z dzieckiem do ortoptysty powinniśmy się umówić, gdy podejrzewamy zeza. Warto skonsultować się ze specjalistą gdy niepokoją nas pewne zachowania u dziecka. Kilkulatek nie potrafi jeszcze zakomunikować rodzicom, że źle widzi. Na obecność wad i schorzeń oczu mogą wskazywać takie zachowania, jak przekrzywianie głowy podczas zabawy lub obserwacji obiektów, nietypowe manipulowanie przedmiotami przed twarzą. Może to świadczyć o pojawieniu się u dziecka tzw. leniwego oka.

Ortoptysta doskonale zna te mechanizmy i pomoże zweryfikować zasadność podejrzeń. Ćwiczenia wzroku dziecka z ortoptystą przynoszą znakomite rezultaty. Jeśli w odpowiednim momencie zostaną wdrożone – istnieje duża szansa na całkowite wyjście z problemów.

Z czym można się zgłosić do ortoptysty?

Do ortoptysty zgłaszają się najczęściej pacjenci (dorośli i dzieci) z podejrzeniem zeza jawnego lub ukrytego. Gabinet ortoptysty często działa w poradni leczenia zeza, we współpracy z poradnią okulistyczną, neurookulistyczną, z zakładem optycznym i przy poradni patofizjologii widzenia. Jednym z rozpowszechnionych schorzeń, którego objawy możemy zniwelować lub złagodzić z pomocą ortoptysty, jest starczowzroczność.

Rehabilitacja wzroku u ortoptysty pomaga wrócić do sprawności osobom, które doznały urazu w wyniku wypadku lub choroby. Ćwiczenia z ortoptystą są planowane indywidualnie dla każdego pacjenta. Ich celem jest wzmocnienie narządu wzroku, usprawnienie mięśni odpowiadających za pracę gałek ocznych. W efekcie pracy z ortoptystą poprawia się koordynacja oczu a odpowiednia stymulacja mózgu przywraca prawidłowe funkcje wzroku.

Pomoc w tej dziedzinie dotyczy ćwiczeń wykonywanych wspólnie ze specjalistą w gabinecie oraz przygotowanie do samodzielnych ćwiczeń w domu. Ortoptysta pomoże rodzicom i opiekunom dzieci opanować techniki takiego treningu, które w warunkach domowych także mają bardzo korzystny wpływ na zdrowie oczu. Najważniejsza jest ich systematyczność.

Ortoptysta, okulista i optometrysta – jaka różnica?

Dla kogoś, kto wcześniej nie zmagał się z chorobami wzroku, może w tym miejscu powstać mętlik. Warto więc wyjaśnić czym różni się zakres prac tych specjalistów.

Okulista jest lekarzem, a zakres jego wiedzy i możliwości jest najszerszy. Może on zajmować chorobami oczu i przeprowadzać zabiegi okulistyczne. Gdy Twoim problemem jest po prostu wada wzroku – zgłoś się do optometrysty. Pomoże on dobrać rodzaj korekcji, moc szkieł okularowych lub soczewek kontaktowych. Zaś ortoptysta pomoże Ci wyćwiczyć oczy, ponieważ niektóre problemy ze wzrokiem można rozwiązać bez operacji. W przypadku dzieci współpraca z ortoptystą może przywrócić właściwą pracę gałek ocznych i zniwelować (całkowicie lub w znacznym stopniu) zeza i wady wzroku.

Te trzy dziedziny zazębiają się i uzupełniają. Dlatego nierzadko można spotkać się z zaleceniem kontaktu z więcej niż jednym fachowcem. Uzasadniona jest również równoległa współpraca np. w związku z operacją zeza. Zalecenie rehabilitacji wzroku z ortoptystą przed operacją zwiększa szanse powodzenia i skraca czas rekonwalescencji po zabiegu.

 

Bibliografia:

1. R. Blake, H. Wilson, Binocular vision [w:] Vision research 2011 Apr 13;51(7) (dostęp: 03.07.2023).
2. E. Witkowska-Jeleń, Definicja zawodu ortoptysty Polskiego Towarzystwa Ortoptycznego (dostęp: 03.07.2023).
3. K. Krzystkowa, J. Pająkowa, A. Kubatko i inni, Rozpoznanie i leczenie choroby zezowej. Zasady i metody pracy ortoptystki, Wydawnictwo PZWL 1989.