Po co stosuje się panfotokoagulację siatkówki?

Panfotokoagulacja siatkówki (ang. Panretinal Photocoagulation, PRP) to zaawansowana technika laserowego leczenia stosowana w leczeniu schorzeń siatkówki. Jest szczególnie efektywna w przypadkach proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej, ale znajduje zastosowanie także w innych niedokrwiennych chorobach oka. W niniejszym artykule przybliżymy, na czym polega ta procedura, w jakich przypadkach się ją stosuje, jakie są jej korzyści, a także potencjalne skutki uboczne.

Co to jest panfotokoagulacja siatkówki?

Panfotokoagulacja siatkówki to procedura medyczna wykorzystująca laser do niszczenia części obwodowej siatkówki w celu zahamowania postępu określonych schorzeń. Polega na wykonaniu serii mikrooparzeń laserowych w obszarach siatkówki, które są niedokrwione lub wykazują patologiczne zmiany.

Proces ten jest kluczowy w leczeniu chorób takich jak proliferacyjna retinopatia cukrzycowa, które w zaawansowanych stadiach mogą prowadzić do utraty wzroku.

Dlaczego stosuje się panfotokoagulację siatkówki?

Panfotokoagulacja siatkówki ma na celu:

Zatrzymanie neowaskularyzacji

Neowaskularyzacja to proces tworzenia się nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych na siatkówce. Te naczynia są kruche i podatne na pęknięcia, co prowadzi do krwotoków i pogorszenia widzenia. PRP zmniejsza produkcję VEGF, co ogranicza tworzenie nowych naczyń.

Zmniejszenie ryzyka powikłań

Nieleczona proliferacyjna retinopatia cukrzycowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak krwotoki do ciała szklistego, odwarstwienie siatkówki czy jaskra neowaskularna. PRP znacząco redukuje to ryzyko.

Ustabilizowanie widzenia

Chociaż zabieg nie poprawia ostrości wzroku, jego celem jest stabilizacja widzenia i zapobieganie dalszej utracie wzroku.

Jak działa panfotokoagulacja siatkówki?

Laser używany w PRP działa na zasadzie absorpcji energii świetlnej przez pigmenty obecne w nabłonku barwnikowym siatkówki (RPE) oraz naczyniówce. Energia świetlna jest zamieniana w ciepło, co powoduje podniesienie temperatury tkanki i prowadzi do koagulacji białek oraz martwicy tkanki. Następnie uszkodzona tkanka bliznowacieje, tworząc trwałe zmiany w leczonym obszarze.

Wskazania do panfotokoagulacja siatkówki

Proliferacyjna retinopatia cukrzycowa

Najczęstszym wskazaniem do wykonania panfotokoagulacji siatkówki jest proliferacyjna retinopatia cukrzycowa. W tej zaawansowanej postaci choroby cukrzyca prowadzi do powstawania nowych, patologicznych naczyń na powierzchni siatkówki. Naczynia te są słabe i mają tendencję do pękania, co może skutkować krwotokami do ciała szklistego i odwarstwieniem siatkówki.

Panfotokoagulacja siatkówki pomaga zahamować proces neowaskularyzacji, zmniejszając ryzyko poważnych powikłań i stabilizując stan pacjenta.

Retinopatia wcześniacza

W przypadku retinopatii wcześniaczej, panfotokoagulacja siatkówki jest stosowana w celu zatrzymania patologicznego wzrostu naczyń krwionośnych, który może prowadzić do odwarstwienia siatkówki i ślepoty. Zabieg ten jest szczególnie skuteczny w średnio zaawansowanych stadiach retinopatii wcześniaczej.

Inne schorzenia niedokrwienne siatkówki

Panfotokoagulację siatkówki stosuje się również w leczeniu innych chorób, takich jak:

• Niedrożność żyły środkowej siatkówki.
• Niedokrwienie siatkówki wynikające z innych przyczyn, w tym niektórych form jaskry neowaskularnej.
  
  

Jak wygląda procedura panfotokoagulacji siatkówki?

Przygotowanie do zabiegu

Przed zabiegiem pacjentowi podaje się krople rozszerzające źrenicę oraz krople znieczulające powierzchnię oka. W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie znieczulenia ogólnoustrojowego lub dożylnego, szczególnie u pacjentów z trudnościami w utrzymaniu odpowiedniej pozycji lub u dzieci.

Przebieg zabiegu

Procedura może być przeprowadzana za pomocą:

• Lampy szczelinowej - pacjent siedzi, a lekarz używa specjalnej soczewki, aby skupić laser na siatkówce.
• Oftalmoskopu pośredniego - pacjent leży, a lekarz trzyma w ręku soczewkę, przez którą kieruje wiązkę laserową na siatkówkę.

Zabieg trwa od kilku do kilkunastu minut i może być podzielony na kilka sesji, w zależności od liczby potrzebnych oparzeń.

Po zabiegu

Po zabiegu pacjent powinien unikać forsownej aktywności fizycznej i przestrzegać zaleceń lekarza, by przyspieszyć proces gojenia i uniknąć powikłań.

Jakie są potencjalne skutki uboczne i powikłania panfotokoagulacji siatkówki?

Krótkoterminowe efekty uboczne

• Ból i dyskomfort podczas zabiegu,
• Przejściowe pogorszenie widzenia,
• Podwójne widzenie,
• Nadwrażliwość na światło,
• Łagodny ból oka.
  
  

Długoterminowe skutki

• Utrata widzenia obwodowego,
• Pogorszenie widzenia nocnego i kolorów,
• Rzadkie powikłania, takie jak odwarstwienie siatkówki czy obrzęk plamki żółtej.

Mimo potencjalnych skutków ubocznych, korzyści wynikające z zahamowania postępu choroby przewyższają ryzyko związane z procedurą.

Przeciwwskazania do panfotokoagulacji siatkówki

Panfotokoagulacja, choć jest skuteczną metodą leczenia wielu chorób siatkówki, nie jest odpowiednia dla wszystkich pacjentów. Do głównych przeciwwskazań zaliczają się:

• Proliferacje glejowe dużego stopnia - gęste przerostowe zmiany na powierzchni siatkówki mogą uniemożliwić precyzyjne wykonanie zabiegu.
• Znaczne zamknięcie sieci naczyń krwionośnych - jeżeli ponad 60% obszaru siatkówki jest niedrożne, efektywność zabiegu może być niewystarczająca.
• Obfite krwotoki do ciała szklistego - obecność krwi w oku blokuje widoczność siatkówki, co uniemożliwia precyzyjne działanie lasera.

Przed zakwalifikowaniem do panfotokoagulacji konieczna jest dokładna diagnostyka i ocena przez okulistę.

 

Bibliografia:

1. https://www.wszo.pl/prp-panfotokoagulacja/
2. https://eyewiki.org/Panretinal_Photocoagulation
3. https://norlase.com/panretinal-photocoagulation-laser-prp/
4. https://www.mtwaverleyeye.com.au/panretinal-photocoagulation-for-adv