Zapalenie siatkówki – objawy i przyczyny

Zapalenie siatkówki to specyficzna choroba okulistyczna, ponieważ nie powoduje dolegliwości bólowych. Oznaką stanu zapalnego siatkówki są pewne zaburzenia widzenia. Jeżeli są one nieznaczne – łatwo je zlekceważyć. W jaki sposób dochodzi do zapalenia siatkówki? Jakie symptomy powinny wzbudzać niepokój? Oto najważniejsze informacje o zapaleniu siatkówki.

Na czym polega zapalenie siatkówki?

Oko człowieka jest bardzo skomplikowanym narządem, na który składają się liczne warstwy, błony i receptory. Siatkówka jest błoną położną w głębi gałki ocznej i jest niezbędna dla odbioru bodźców wzrokowych. Funkcjonowanie siatkówki jest związane bezpośrednio z błoną naczyniową, dlatego możliwe jest rozwinięcie się stanu zapalnego obu tych części oka jednocześnie.
Jakie są przyczyny zapalenia siatkówki?

Zapalenie siatkówki powodują różne choroby ogólnoustrojowe. Przyczyną mogą być:

• wirusy
• bakterie
• grzyby
• pasożyty

Najczęściej zapalenie siatkówki jest objawem towarzyszącym szerszym problemom zdrowotnym. Do chorób powodujących stan zapalny siatkówki należą:

• gruźlica
• kiła
• ospa wietrzna
• półpasiec
• toksoplazmoza
• kandydoza
• pneumocystoza
• kryptokokoza

Zapalenie siatkówki wywołane przez wirusy cytomegalii może występować u noworodków, jeśli doszło w trakcie ciąży do zakażenia wewnątrzmacicznego.
Cytomegalia u dorosłych zachodzi w przypadku pacjentów o obniżonej odporności, np. po transplantacji, podczas terapii lekami immunosupresyjnymi, w trakcie leczenia onkologicznego, po długotrwałej antybiotykoterapii i u pacjentów chorych na AIDS.

Także wirus opryszczki stanowi zagrożenie dla narządu wzroku. Choć zwykle kojarzymy go z opryszczką na ustach, to przy osłabionej odporności wirus może zaatakować oko.
Zapalenie siatkówki wywołane działalnością pasożytów to przypadki toksoplazmozy. Do zakażenia może dojść przez kontakt z odchodami kota, ale są to nieliczne przypadki. Do zarażenia toksoplazmozą w znacznej większości przypadków dochodzi przez spożycie mięsa surowego lub po niedostatecznej obróbce termicznej (niedogotowane, niedopieczone).

Objawy zapalenia siatkówki zdarzają się także u noworodków z toksoplazmozą wrodzoną. Dochodzi do tego po zarażeniu się przez matkę cystami pasożyta w trakcie ciąży. Możliwe jest też, że u dziecka z wrodzoną toksoplazmozą nie występują kliniczne objawy stanu zapalnego. Nie jest to jednoznaczne z brakiem pasożyta. Uaktywnienie choroby może nastąpić nawet po kilku latach. Zapalenie może obejmować także nerw wzrokowy.

Jakie objawy wywołuje zapalenie siatkówki?

Zapalenie siatkówki objawia się wyłącznie poprzez zaburzenia widzenia. Pacjent dotknięty tą chorobą nie odczuwa bólu, a wygląd oka nie przejawia niepokojących symptomów. O stanie zapalnym siatkówki świadczą:

• mroczki
• pogorszenie ostrości widzenia
• fotopsje, błyski

Podczas rozwijającego się zapalenia siatkówki pacjent może dostrzegać zniekształcenia obserwowanych obiektów oraz zmienione postrzeganie kolorów. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że wymienione sygnały pojawiają się, gdy stan zapalny obejmuje plamkę żółtą, czyli najbardziej czułą część siatkówki. Jeśli zapalenie dotyka peryferyjnych stref siatkówki – wówczas choroba może przebiegać niezauważenie. Dopiero badania okulistyczne wykazują obecność uszkodzeń spowodowanych stanem zapalnym.

Diagnostyka zapalenia siatkówki

Diagnostyka zapalenia siatkówki polega przede wszystkim na przeprowadzeniu badania dna oka. Specjalista zwykle dokonuje oceny ostrości wzroku, a także badanie pola widzenia. Do rozpoznania skali zmian zachodzących w oku wykorzystuje się także badania elektrofizjologiczne (ERG).

Leczenie zapalenia siatkówki

Leczenie zapalenia siatkówki polega w głównej mierze na terapii głównego problemu zdrowotnego, na tle którego powstał stan zapalny w oku. Dlatego stosowane są:

• leki przeciwwirusowe
• leki przeciwgrzybiczne
• preparaty antybakteryjne

Leki podawane są w postaci zastrzyków, ponieważ krople do oczu nie mają możliwości dotrzeć do głębszych stref gałki ocznej. Najważniejsze jest zredukowanie stanu zapalnego. Brak leczenia zapalenia siatkówki ma bardzo negatywny wpływ na kondycję wzroku. Postępujące uszkodzenia powodują powstawanie blizn, co może doprowadzić do całkowitej utraty widzenia.

Leczenie zapalenia siatkówki w przypadku toksoplazmozy opiera się najczęściej o antybiotyk i leki redukujące stan zapalny. Stosowane są też zastrzyki okołogałkowe. Bardzo istotne jest zapobieganie odklejeniu siatkówki i zmianom w ciele szklistym. Jeżeli zaobserwowano znaczny postęp uszkodzeń, konieczne bywa przeprowadzenie witrektomii.

 

 

Bibliografia:

1. Classification Criteria for Acute Retinal Necrosis Syndrome [w:] American journal of ophthalmology 2021 Aug;228 (dostęp: 23.08.2023).
2. Classification Criteria for Toxoplasmic Retinitis [w:] American journal of ophthalmology 2021 Aug;228 (dostęp: 23.08.2023).
3. R. Horai, R. Caspi, Microbiome and Autoimmune Uveitis [w:] Frontiers in immunology 2019 Feb;10 (dostęp: 23.08.2023).