Higiena brzegów powiek - dlaczego jest ważna?

Powieki stanowią istotny element narządu wzroku, pełniąc kluczowe funkcje ochronne i zapewniając odpowiednie warunki dla zdrowia oczu. Ich higiena jest niezwykle istotna dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania gałki ocznej. Powieki składają się z dwóch części - zewnętrznej i wewnętrznej, z których każda pełni ważną rolę w zapewnieniu ochrony oka. Zewnętrzna warstwa powiek stanowi barierę przed urazami i czynnikami zewnętrznymi, podczas gdy wewnętrzna część zawiera gruczoły Meiboma, produkujące lipidy niezbędne dla stabilności filmu łzowego. Warto zatem zadbać o odpowiednią higienę brzegów powiek, która warunkować będzie ich odpowiednie funkcjonowanie.

Higiena brzegów powiek a film łzowy

Film łzowy, składający się z warstwy śluzowej, wodnej i lipidowej, odgrywa kluczową rolę w ochronie powierzchni oka przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Warstwa lipidowa pełni szczególnie istotną funkcję, zapobiegając nadmiernemu parowaniu łez i zapewniając stabilność całego filmu łzowego. Zaniedbanie higieny brzegów powiek może prowadzić do poważnych konsekwencji.

Gruczoły Meiboma, produkujące lipidy, są kluczowe dla utrzymania prawidłowej funkcji warstwy lipidowej. Jednakże, dysfunkcja tych gruczołów może prowadzić do zaburzenia składu lipidów w filmie łzowym. To z kolei może prowadzić do zespołu suchego oka, w którym sucha powierzchnia oka staje się podatna na stany zapalne i dyskomfort. W przypadku zaniedbania higieny brzegów powiek, gruczoły Meiboma mogą ulec zablokowaniu, co prowadzi do zatkania ich ujść. Skutkuje to brakiem dostatecznego dostarczania tłuszczu do filmu łzowego, co zwiększa parowanie łez i pogarsza stabilność filmu.

Niedostateczne nawilżenie oka może prowadzić do kompensacyjnej nadprodukcji warstwy wodnej, co również może powodować dyskomfort, łzawienie i problemy związane z widzeniem. Ponadto, zablokowane ujścia gruczołów Meiboma mogą prowadzić do rozdęcia tych gruczołów, co objawia się podrażnieniem, pogrubieniem brzegu powiek i dyskomfortem.

Pozostałe konsekwencje braku higieny brzegów powiek

Brak odpowiedniej higieny brzegów powiek może prowadzić do różnorodnych konsekwencji zdrowotnych, które mogą poważnie zagrażać komfortowi i funkcjonowaniu oczu. Oto najważniejsze konsekwencje zaniedbania higieny brzegów powiek:

Demodekoza oczna

Demodekoza oczna, spowodowana przez namnażanie się nużeńców w torebkach włosowych i gruczołach łojowych wokół oczu, stanowi powszechną konsekwencję braku higieny. Te niewielkie pajęczaki, odżywiające się lipidami i łojem skóry, mogą wywołać chorobę, która objawia się zapaleniem brzegów powiek i zespołem suchego oka. Zakażenie jest łatwe i może nastąpić przez kontakt z nosicielem lub używanie wspólnych przedmiotów lub kosmetyków.

Demodekoza oczna może prowadzić do poważnych konsekwencji, zwłaszcza u osób starszych, gdzie częstość zakażenia jest wysoka, dochodząc do 84% w wieku 60 lat i nawet 100% u osób powyżej 80 lat. Leczenie opiera się głównie na właściwej higienie brzegów powiek za pomocą specjalnych chusteczek oraz stosowaniu preparatów eliminujących formy dorosłe nużeńców, np. olejku z drzewa herbacianego.

Zapalenie brzegów powiek

Higiena brzegów powiek odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu zapaleniu brzegów powiek, zarówno przedniego, jak i tylnego. Przewlekłe zapalenie brzegów powiek jest dość powszechne i może prowadzić do znacznego dyskomfortu oraz podrażnienia oczu. Istnieją dwie główne postaci zapalenia brzegów powiek:

Przednie zapalenie brzegów powiek:

• Przednie zapalenie brzegów powiek gronkowcowe może być spowodowane przez infekcję gronkowcową, którą można przenieść na oko poprzez kontakt z nosicielem. Objawy obejmują twarde łuski wokół podstaw rzęs, przekrwienie spojówek oraz nieprawidłowy wzrost rzęs.
  
  
• Przednie zapalenie brzegów powiek łojotokowe często występuje u osób z łojotokowym zapaleniem skóry. Objawy obejmują przekrwiony i połyskujący tłusty brzeg powieki, łuski na brzegu powieki i rzęsach, oraz uczucie piasku pod powiekami.

Tylne zapalenie brzegów powiek:

• Tylne zapalenie brzegów powiek wynika z dysfunkcji gruczołów Meiboma, co prowadzi do zmian w sekrecji wydzieliny. Objawy obejmują przykrycie ujść gruczołów Meiboma oleistymi kuleczkami oraz wydęcie lub zaczopowanie ujść, co skutkuje przekrwieniem i uwolnieniem charakterystycznej, mętnej wydzieliny.

W związku z tym należy zrozumieć, że regularna i właściwa higiena brzegów powiek jest kluczowa dla utrzymania zdrowia oczu oraz zapobiegania różnym infekcjom oczu. Prawidłowe oczyszczanie i pielęgnacja brzegów powiek powinny być częścią codziennej rutyny higienicznej każdej osoby, niezależnie od wieku czy stanu zdrowia oczu. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów związanych z oczami, należy skonsultować się z lekarzem okulistą, który może zalecić odpowiednie postępowanie oraz terapię.

Jak dbać o higienę brzegów powiek – etapy pielęgnacji

1. Ogrzewanie powiek

• Przed rozpoczęciem masażu warto ogrzać powieki za pomocą ciepłych kompresów.
• Ciepłe kompresy najlepiej stosować przez około 5-10 minut. Można użyć specjalnych gotowych maseczek rozgrzewających lub wykonać je samodzielnie. Warto pamiętać, by ciepłe kompresy zawsze robić na sucho.
• Ciepło powinno być wystarczająco intensywne [około 40 stopni], aby rozrzedzić wydzielinę zalegającą w gruczołach Meiboma. Jest to kluczowe, aby ułatwić jej usuwanie i zapobiec zatykaniu się ujść.

2. Masaż brzegów powiek

• Po ogrzaniu powiek można przystąpić do delikatnego masażu brzegów powiek.
• Masować należy palcami [pamiętaj by prędzej dokładnie umyć ręce]
• Należy wykonywać delikatne ruchy okrężne na górnej powiece oraz ruchy posuwiste, w kierunku brzegu na powiece dolnej.
• Ruchy powinny być delikatne, ale stanowcze, aby usunąć upłynnioną wydzielinę z gruczołów Meiboma oraz poprawić przepływ lipidów.
• Masaż trwa zazwyczaj około 30 sekund dla każdej powieki.

3. Oczyszczanie brzegów powiek

• Po masażu można przystąpić do oczyszczania brzegów powiek.
• Można użyć specjalnych chusteczek, wacika lub jałowej gazy nasączanej płynem do oczyszczania powiek.
• Chusteczki lub płyny powinny być delikatne, bez substancji drażniących, i bezalkoholowe, aby nie podrażnić delikatnej skóry wokół oczu.
• Oczyszczanie powinno być wykonywane wzdłuż brzegów powiek, od zewnątrz w stronę nosa, usuwając zanieczyszczenia, resztki makijażu oraz nagromadzoną wydzielinę.

Przestrzeganie tych kroków co najmniej raz dziennie może pomóc w utrzymaniu czystości i zdrowia brzegów powiek. Jednakże w przypadku osób borykających się z problemami związanymi z dysfunkcją gruczołów Meiboma lub demodekozą oczną, zalecane może być wykonywanie higieny brzegów powiek nawet częściej, np. dwa razy dziennie. Warto także skonsultować się z okulistą w celu uzyskania bardziej spersonalizowanych zaleceń dotyczących higieny oczu.

Bibliografia:

1. Gościniewicz, Piotr, i Łukasz Drzyzga. „Aktualne poglądy na znaczenie higieny brzegów powiek w leczeniu i zapobieganiu schorzeniom narządu wzroku”. OphthaTherapy, t. 1, nr 2, Medical Education, 2014, s. 102–06.
2. https://www.optometrytimes.com/view/role-lid-hygiene-ocular-surface-disease
3. https://oscb-berlin.org/e-lidcare
4. https://mamwzrokok.pl/higiena-brzegow-powiek-jak-dbac-o-oczy/