Jaskra wtórna – na czym polega?

Jaskra wtórna stanowi poważne zagrożenie dla wzroku. Uszkodzenia, które powstają w wyniku tej choroby, są nieodwracalne. Jaskra wtórna przyczynia się do znacznego pogorszenia widzenia. Dlaczego rozwija się jaskra wtórna? Czy można temu zapobiegać?

Jaskra wtórna – co to jest?

Jaskra wtórna jest schorzeniem odrębnym wobec jaskry pierwotnej. O jaskrze wtórnej mówimy gdy jej objawy zostały wywołane inną chorobą oka, mającą związek z podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym. Takich sytuacji może być bardzo wiele i mogą być niejednoznaczne. Dlatego czasami lekarzom trudno określić czy zdiagnozowane zmiany są skutkiem wtórnym czy pierwotnym.

Jaskra wtórna polega na destrukcyjnych zmianach w działaniu dróg odprowadzania płynu wewnątrzgałkowego. Patologie fizjologiczne występują w obrębie kanału beleczkowego oraz następnych fragmentów dróg odpływu cieczy.

Rozróżniamy dwa rodzaje omawianej choroby:

1. jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania
2. jaskra wtórna otwartego kąta przesączania

Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania

Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania jest wywołana utrudnieniem w odprowadzaniu płynu wewnątrzgałkowego. W zdrowym oku ciecz powinna być odprowadzana przez kanał beleczkowy i kanał Schlemma. Jeśli ta funkcja jest zaburzona – płyn zbiera się za tęczówką. Powoduje to zwiększenie ciśnienia w oku i wypukłość źrenicy.

Rodzaje i przyczyny jaskry wtórnej zamkniętego kąta przesączania

W zakresie jaskry wtórnej z zamkniętym kątem przesączania wyodrębnia się:

- jaskrę wtórną spowodowaną zmianami w soczewce oka
- jaskrę wtórną spowodowaną patologiami w przednim odcinku oka
- jaskrę wtórną powstałą w wyniku stanu zapalnego przedniego odcinka błony naczyniowej oka
- jaskrę złośliwą spowodowaną przez blokadę rzęskowo-tęczówkowo-soczewkową
- jaskrę neowaskularną (powstałą w wyniku zabliźniania naczyń krwionośnych) – to najczęściej spotykana postać jaskry wtórnej. Wpływ na jej rozwój mają cukrzyca i choroby układu krążenia.

Problem jaskry wtórnej zamkniętego kąta przesączania powodują także:

- urazy, których skutkiem jest deformacja soczewki

- blokady spowodowane guzem lub zrostem

- schorzenia wywołujące degenerację rogówki

Jaskra wtórna otwartego kąta przesączania – przyczyny i podział

Ten rodzaj schorzenia także jest szerszym pojęciem. W jej ramach mieszczą się następujące zmiany:

· Jaskra barwnikowa

Stanowi jeden z wariantów jaskry wtórnej otwartego kąta przesączania. Brak prawidłowego odpływu cieczy wywołany jest nadmiernym wytwarzaniem melaniny odpowiadającej za barwę tęczówki. Powoduje to wzrost ciśnienia lub jego wahania. Ciekawostką jest fakt, że ten problem częściej występuje u mężczyzn po czterdziestce, o ciemnym kolorze skóry. Na rozwój tego rodzaju jaskry wtórnej wpływ ma wysiłek fizyczny.

· Jaskra fakolityczna

Jaskra fakolityczna spowodowana jest brakiem drożności dla odprowadzania płynu, przez nagromadzenie makrofagów i złogów białka soczewki. Przyczyną jest zaćma przejrzałej soczewki.

· Jaskra torebkowa

Wtórna jaskra w tej formie jest wywołana przez tzw. złogi amyloidowe. Problem ten jest nazywany także zablokowaniem drogi odpływu cieczy przez komórki nabłonkowe.

Przyczyną jaskry wtórnej mogą być także:

- mechaniczny uraz gałki ocznej
- nowotwór oka
- zapalenie błony naczyniowej
- wylew krwi do gałki ocznej (jaskra hemolityczna)

Jaskra wtórna pourazowa

Wśród wymienionych przyczyn jaskry wtórnej, znalazły się urazy i mechaniczne uszkodzenia. Problemy z drożnością dróg odpływu cieczy wewnątrzgałkowej mogą być wynikiem wypadku. Odkształcenia, ucisk lub pęknięcia struktur wewnętrznych gałki ocznej mogą spowodować zrosty, zabliźnienia i zatory.

Jaskra wtórna – objawy

Objawy jaskry wtórnej w każdym przypadku są podobne. Przede wszystkim mamy do czynienia ze wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego. Konsekwencją tego są następujące symptomy:

- efekt halo polegający na widzeniu poświaty wokół źródeł światła
- ból oka
- znaczne osłabienie widzenia
- mdłości i wymioty

Objawy jaskry wtórnej (w odniesieniu do wzrostu ciśnienia, bólu i zaburzeń widzenia) nie muszą być takie same w prawym i lewym oku. Zdarza się, że choroba szybciej rozwija się w jednym w oku, zaś w drugim zmiany są łagodne.

Jeśli zauważysz u siebie objawy jaskry wtórnej – zgłoś się okulisty. Badania wzroku pozwolą ustalić źródło problemów. Skuteczną metodą leczenia jaskry jest irydotomia laserowa.

Jaskra wtórna po witrektomii

Jaskra wtórna po witrektomii jest rodzajem powikłania po zabiegu okulistycznym. Witrektomia polega na usunięciu z gałki ocznej ciała szklistego. Podstawą tej procedury są patologiczne zmiany i uszkodzenia, które mogą prowadzić do utraty wzroku. Wskazaniem do witrektomii jest:

- odwarstwienie siatkówki
- znaczny postęp retinopatii cukrzycowej
- konieczność usunięcia ciała obcego z oka
- krwotok do ciała szklistego
- błony nasiatkówkowe plamki żółtej
- błony przedsiatkówkowe
- otwory plamki żółtej
- cukrzycowy obrzęk plamki
- obrzęk plamki wywołany zatorem zakrzepowym
- stan zapalny gałki ocznej
- powikłania po operacji zaćmy

Jaskra wtórna – jakie badania należy wykonać?

Diagnostyka jaskry wtórnej to zagadnienie szerokie, bowiem musi uwzględniać różne choroby przewlekłe, z którymi zmaga się pacjent. Nowoczesne metody rozpoznawania schorzeń wzroku, takie jak UBM oka, umożliwiają precyzyjną ocenę stanu narządu wzroku. Badanie GDx także jest wykorzystywna do diagnostyki. Dość często potrzebne są działania interdyscyplinarne, czyli konsultacja i badania przeprowadzone przez lekarzy różnych specjalizacji (oprócz badań okulistycznych może być konieczna opinia diabetologa, angiologa, onkologa).

Rozpoznanie jaskry wtórnej wymaga szerokiego zakresu badań. Należą do nich:

• gonioskopia (badanie kąta przesączania)
• badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria)
• badanie pola widzenia
• badanie dna oka
• USG oka
• badanie w lampie szczelinowej
  
  

 

Bibliografia:

1. R. Jivrajka, A. Aref, Secondary Glaucoma From One Type of IOL, EyeNet Magazine January 2013 (dostęp: 24.03.2023)
2. G.W. Oldham, Iridocorneal Endothelial Syndrome and Secondary Glaucoma, American Academy Of Ophtomalogy (dostęp: 24.03.2023).
3. R. Greslechner, H. Helbig, Secondary Glaucoma in the Context of Retinal Disease (dostęp: 24.03.2023).
4. D. Freda, E. Mrukwa – Kominek, Powikłania rogówkowe po zabiegu witrektomii przez pars plana, Okulistyka po dyplomie tom 3 nr 1 2013 (dostęp: 24.03.2023).
5. J. Wasyluk, I. Grabska-Liberek, A. Jamrozy-Witkowska, I. Janowska-Lech, A. Dyczkowska, A. Nowosielska, Diagnostyka jaskry wtórnej, Borgis – Postępy Nauk Medycznych 9/2007, s. 415-421.