Skórzak rogówki – przyczyny, objawy i leczenie

Skórzak rogówki, nazywany także dermoidem rogówki, to rzadka, łagodna zmiana, która może wpływać na wygląd i funkcjonowanie oka. Choć nie stanowi zagrożenia dla życia, jego obecność może prowadzić do zaburzeń widzenia, podrażnień oraz problemów estetycznych. Przyczyny powstawania skórzaków nie są do końca poznane, jednak uważa się, że mogą wynikać z nieprawidłowego rozwoju embrionalnego oraz czynników genetycznych. W niniejszym artykule omówimy przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia skórzaków rogówki.

Czym jest skórzak rogówki?

Skórzak rogówki, znany również jako dermoid rogówki, to wrodzony łagodny guz (odpryskowiak) rozwijający się na powierzchni oka. Jest to nagromadzenie prawidłowej tkanki w lokalizacji, w której nie powinna się znajdować. Składa się z tkanki włóknisto-tłuszczowej, jest pokryty warstwą zrogowaciałego nabłonka i może zawierać struktury typowe dla skóry, takie jak mieszki włosowe oraz gruczoły łojowe i potowe. Może obejmować rąbek rogówki, spojówkę, a w niektórych przypadkach całą rogówkę.

Zmiana może być widoczna już przy narodzinach jako biała lub żółtawa narośl. Choć jest to stan łagodny, jego obecność może wpływać na funkcje wzrokowe, zwłaszcza gdy zajmuje większą powierzchnię rogówki.

Przyczyny skórzaka rogówki

Nieprawidłowy rozwój embrionalny
Skórzak rogówki może być wynikiem zaburzeń migracji komórek podczas życia płodowego. W prawidłowym rozwoju komórki ektodermalne przemieszczają się do odpowiednich obszarów ciała. Gdy proces ten zostanie zakłócony, może dojść do powstania dermoidu rogówki, zawierającego elementy skóry, gruczoły łojowe, a czasem nawet włosy.

Mutacje genetyczne
Badania sugerują, że niektóre mutacje genetyczne mogą przyczyniać się do powstawania skórzaków rogówki. Choć konkretne mutacje nie zostały jednoznacznie określone, zauważono, że u niektórych pacjentów dermoidy rogówki współwystępują z innymi wadami rozwojowymi, co wskazuje na możliwe podłoże genetyczne.

Zespoły genetyczne związane ze skórzakiem rogówki
Skórzak rogówki często współistnieje z określonymi zespołami genetycznymi, które wpływają na rozwój tkanek twarzoczaszki i narządu wzroku. Do najczęściej wymienianych należą:

• Zespół Goldenhara – rzadkie schorzenie charakteryzujące się asymetrią twarzy, wadami uszu i oczu, w tym dermoidami rogówki.
• Pierścieniowa torbiel skórzasta rogówki – obejmuje zmiany skórzaste występujące wokół oka i rogówki.
• Zespoły znamion naskórkowych – rzadkie zespoły genetyczne, w których występują zmiany skórne i okulistyczne, w tym skórzaki rogówki.

Objawy skórzaka rogówki

Objawy skórzaka rogówki mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania zmiany. Do najczęstszych należą:

• Widoczna, uniesiona zmiana na rogówce lub rąbku rogówki,
• Obniżona ostrość wzroku (szczególnie przy większych zmianach),
• Astygmatyzm wynikający z nieregularności powierzchni rogówki,
• Uczucie ciała obcego w oku,
• Podrażnienie i łzawienie,
• Postępująca asymetria twarzy w przypadku związanych zespołów genetycznych.

Klasyfikacja skórzaków rogówki

Dermoidy rogówki klasyfikuje się na trzy stopnie zaawansowania, co ułatwia podejmowanie decyzji klinicznych i chirurgicznych. Stopień zaawansowania wpływa na sposób leczenia oraz potencjalny wpływ zmiany na widzenie pacjenta.

Stopień I

Dermoidy rogówki I stopnia to niewielkie, powierzchowne zmiany o średnicy mniejszej niż 5 mm, zlokalizowane w rąbku rogówki. Zwykle nie powodują znacznych zaburzeń widzenia, ponieważ nie sięgają światła źrenicy.

Stopień II

Dermoidy rogówki II stopnia to większe zmiany, które pokrywają znaczną część rogówki i sięgają głęboko do zrębu rogówki, dochodząc do błony Descemeta, ale jej nie przekraczając. Wpływają one na przejrzystość rogówki i mogą powodować zaburzenia widzenia.

Stopień III

Dermoidy rogówki III stopnia obejmują całą rogówkę i mogą sięgać jeszcze głębiej, wpływając na inne struktury oka – od przedniej powierzchni oka aż po nabłonek barwnikowy tęczówki. Tak duże zmiany zazwyczaj prowadzą do znacznych zaburzeń widzenia i mogą powodować inne powikłania okulistyczne.

Zasadniczo tylko małe, bezobjawowe dermoidy stopnia I mogą być leczone wyłącznie farmakologicznie, podczas gdy bardziej zaawansowane przypadki często wymagają interwencji chirurgicznej.

Diagnostyka skórzaka rogówki

Diagnostyka skórzaka rogówki jest głównie oparta na badaniu klinicznym. Specjalista może zastosować:

• Badanie lampą szczelinową – pozwala ocenić strukturę zmiany,
• Ultrabiomikroskopię (UBM) – umożliwia ocenę głębokości naciekania,
• OCT przedniego odcinka – pomaga w precyzyjnym określeniu stopnia zajęcia rogówki.

Leczenie skórzaka rogówki

Leczenie skórzaka rogówki zależy od stopnia zaawansowania zmiany i jej wpływu na funkcje wzrokowe.

Postępowanie zachowawcze

• W przypadku niewielkich skórzaków stopnia I, niepowodujących istotnych zaburzeń wzroku, można prowadzić jedynie obserwację,
• Korekcja okularowa może być stosowana przy niewielkim astygmatyzmie,
• Regularne kontrole okulistyczne co 6-12 miesięcy.

Leczenie chirurgiczne

Operacyjne usunięcie skórzaka jest wskazane w przypadku:

• Wpływu na ostrość widzenia (np. wywoływanie znacznego astygmatyzmu),
• Powodowania podrażnienia i przewlekłych stanów zapalnych,
• Znacznego zaburzenia estetyki oka.

Techniki chirurgiczne:

• Keratektomia powierzchowna – stosowana przy niewielkich zmianach,
• Naszycie błony owodniowej – może wspomagać regenerację powierzchni rogówki,
• Przeszczep rogówki – w przypadkach głębokiego naciekania,
• Rekonstrukcja przedniego odcinka oka – w przypadkach zaawansowanych (stopień III).
  
  

Rokowanie i długoterminowa opieka

Większość skórzaków rogówki ma łagodny przebieg i nie wymaga interwencji, jeśli nie powoduje istotnych problemów wzrokowych. W przypadkach zaawansowanych, wcześniejsze leczenie chirurgiczne może zapobiec poważniejszym powikłaniom, takim jak niedowidzenie.

Pacjenci po zabiegach chirurgicznych wymagają regularnych kontroli okulistycznych, aby monitorować gojenie się rogówki i wykrywać ewentualne powikłania.

 

Bibliografia:

1. https://eyewiki.org/Corneal_Dermoid
2. https://educate.choroida.com/2023/12/01/corneal-dermoid-full-article/
3. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/95649,skorzak-rogowki
4. Xuan S, Pei X, Li Z. A Retrospective Analysis of Corneal Dermoid. Cureus. 2024;16(7):e64840. Published 2024 Jul 18. doi:10.7759/cureus.64840