Gronkowiec w oku - jak poznać? Jak leczyć?

Gronkowiec złocisty to bakteria, która może wywoływać różnorodne infekcje w obrębie oczu, takie jak zapalenie spojówek, rogówki czy brzegów powiek. Choć naturalnie występuje na skórze i błonach śluzowych, w sprzyjających dla niej warunkach może stać się źródłem poważnych problemów zdrowotnych. W tym artykule dowiesz się, jakie objawy mogą świadczyć o zakażeniu gronkowcem i jak je skutecznie leczyć.

Gronkowiec i jego wpływ na oko

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) to bakteria, która naturalnie występuje na skórze i śluzówkach człowieka. Mimo że często pozostaje niegroźna, w określonych warunkach może wywoływać poważne infekcje. Zakażenia oczu wywołane przez gronkowca mogą mieć różny przebieg, od powierzchownego zapalenia spojówek po ciężkie infekcje rogówki lub wnętrza oka.

Staphylococcus aureus jest głównym patogenem odpowiedzialnym za infekcje oka. Rozwój choroby zależy od wielu czynników, takich jak stan układu immunologicznego pacjenta, rodzaj szczepu bakterii czy wstępne uszkodzenie powierzchni oka. Patogeneza tych schorzeń wynika z unikalnych zdolności gronkowca, w tym produkcji toksyn oraz mechanizmów omijania odpowiedzi immunologicznej gospodarza.

Jakie są przyczyny zakażenia gronkowcem?

Bezpośredni kontakt z bakterią

Bezpośredni kontakt z bakterią jest najczęstszą przyczyną infekcji oka. Dochodzi do niego często poprzez dotykanie oczu brudnymi rękami, co jest szczególnie ryzykowne, jeśli na skórze obecne są aktywne ogniska zakażenia. Zanieczyszczone soczewki kontaktowe stanowią dodatkowe źródło zakażenia, ponieważ mogą przenosić bakterie bezpośrednio na powierzchnię rogówki.

Osłabiona odporność

Osoby z osłabionym układem immunologicznym, takie jak pacjenci z cukrzycą, chorobami autoimmunologicznymi czy AIDS, są znacznie bardziej narażone na infekcje gronkowcem. Czynnikiem ryzyka może być też przyjmowanie leków immunosupresyjnych, np. po przeszczepach narządów. U takich pacjentów infekcja może rozwijać się szybciej i być trudniejsza do wyleczenia.

Mikrouszkodzenia powierzchni oka

Nawet drobne uszkodzenia rogówki czy spojówek, spowodowane np. urazem mechanicznym, pyłkami lub intensywnym pocieraniem oczu, mogą być wrotami zakażenia. Zwiększone ryzyko występuje również u osób cierpiących na zespół suchego oka, gdzie brak odpowiedniej ilości łez prowadzi do zaburzeń bariery ochronnej oka. Nadużywanie lub niewłaściwe użytkowanie soczewek kontaktowych również predysponuje do powstawania mikrouszkodzeń, które ułatwiają penetrację bakterii.

Zabiegi okulistyczne

Chociaż procedury medyczne są przeprowadzane w sterylnych warunkach, istnieje niewielkie ryzyko zakażenia pooperacyjnego. Dlatego pacjenci po zabiegach okulistycznych powinni ściśle przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących higieny i stosowania profilaktycznych kropli z antybiotykiem.

Gronkowiec a gruczoł Meiboma i zapalenie brzegów powiek

Gruczoły Meiboma znajdują się w powiekach i odpowiadają za produkcję lipidów, które stabilizują film łzowy. Infekcja gronkowcem może prowadzić do zapalenia tych gruczołów, co manifestuje się zapaleniem brzegów powiek.

Objawy zapalenia brzegów powiek:

• Zaczerwienienie i obrzęk brzegów powiek,
• Wrażenie pieczenia lub swędzenia,
• Powstawanie charakterystycznych żółtych strupków na brzegach powiek,
• Nadmierne łzawienie lub uczucie suchości oka.
  
  

Leczenie zapalenia brzegów powiek:

• Higiena powiek - regularne przemywanie brzegów powiek ciepłą wodą z delikatnym detergentem.
• Antybiotyki miejscowe - maści z antybiotykiem, takie jak erytromycyna, stosowane na brzeg powiek.
• Doustne antybiotyki - jeśli infekcja ma ciężki przebieg.
  
  

Gronkowiec a zapalenie woreczka łzowego

Zapalenie woreczka łzowego jest schorzeniem spowodowanym namnażaniem się bakterii, takich jak gronkowiec, które prowadzą do niedrożności przewodu nosowo-łzowego.

Objawy zapalenia woreczka łzowego:

• Obrzęk i ból w okolicy kąta przyśrodkowego oka,
• Ropny wyciek z punktu łzowego,
• Gorączka i objawy ogólne w cięższych przypadkach.
  
  

Leczenie zapalenia woreczka łzowego:

• Antybiotykoterapia - stosowanie antybiotyków miejscowych i ogólnych w celu zwalczenia infekcji.
• Masaż woreczka łzowego - delikatne masowanie może pomóc udrożnić przewód nosowo-łzowy.
• Zabiegi chirurgiczne - w przypadkach przewlekłych może być konieczny zabieg udrażniania dróg łzowych.
  
  

Gronkowiec a zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek wywołane gronkowcem złocistym jest stosunkowo częste i może występować w formie ostrej lub przewlekłej.

Objawy zapalenia spojówek:

• Zaczerwienienie spojówek,
• Ropna wydzielina, szczególnie nasilona po przebudzeniu,
• Swędzenie i pieczenie.

Leczenie zapalenia spojówek:

• Miejscowe krople antybiotykowe - cyprofloksacyna lub tobramycyna są często wybieranymi lekami.
• Higiena oczu - usuwanie wydzieliny za pomocą sterylnych gazików nasączonych solą fizjologiczną.
• Unikanie kontaktu z innymi osobami - aby zapobiec rozprzestrzenianiu infekcji.
  
  

Gronkowiec a zapalenie rogówki

Zapalenie rogówki wywołane przez gronkowca może mieć poważne konsekwencje, włącznie z utratą wzroku, jeśli nie zostanie szybko rozpoznane i leczone.

Objawy zapalenia rogówki:

• Ból oka,
• Nadwrażliwość na światło,
• Obniżona ostrość wzroku,
• Widoczne nacieki na rogówce,
• Ropna wydzielina.
  
  

Leczenie zapalenia rogówki:

• Miejscowe antybiotyki w kroplach - fluorochinolony to leki pierwszego rzutu.
• Terapia wspomagająca - sztuczne łzy i opatrunki, aby zmniejszyć dyskomfort.
• Hospitalizacja i terapia ogólnoustrojowa - w ciężkich przypadkach.
  
  

Gronkowiec a zapalenie wnętrza gałki ocznej

Zapalenie wnętrza gałki ocznej to rzadkie, ale bardzo poważne powikłanie zakażenia gronkowcem. Może wystąpić po urazie, operacji lub przeniesieniu bakterii z innych części ciała.

Objawy zapalenia wnętrza gałki ocznej:

• Silny ból oka,
• Gwałtowne pogorszenie wzroku,
• Zaczerwienienie oka,
• Wyciek ropny z oka.
  
  

Leczenie zapalenia wnętrza gałki ocznej:

• Podanie antybiotyków doszklistkowych - bezpośrednie wstrzyknięcie leku do wnętrza oka.
• Ogólnoustrojowa antybiotykoterapia - w ciężkich przypadkach stosowane są antybiotyki o szerokim spektrum działania.
• Witrektomia - zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmienionego zapalnie ciała szklistego.

Gronkowiec w oku – diagnostyka

Wywiad i badanie kliniczne

Lekarz okulista przeprowadza szczegółowy wywiad, aby zidentyfikować objawy i potencjalne czynniki ryzyka, takie jak niedawne urazy oka, stosowanie soczewek kontaktowych lub istniejące choroby układowe. Wywiad obejmuje też pytania o inne objawy towarzyszące, np. gorączkę czy osłabienie. Następnie przeprowadzane jest badanie za pomocą lampy szczelinowej, co umożliwia lekarzowi szczegółową ocenę spojówek, rogówki i powiek, w tym ewentualnych uszkodzeń lub zmian zapalnych.

Pobranie wymazu

Wymaz z powierzchni spojówek lub rogówki to kluczowy element diagnostyki mikrobiologicznej. Próbka jest pobierana w sterylnych warunkach i przesyłana do laboratorium w celu identyfikacji patogenu. Pozwala to na precyzyjne określenie, czy infekcję wywołał gronkowiec, oraz na przeprowadzenie antybiogramu, który wskazuje, jakie antybiotyki będą najskuteczniejsze w danym przypadku.

Badania dodatkowe

W poważniejszych przypadkach, takich jak podejrzenie zapalenia wnętrza gałki ocznej, lekarz może zdecydować się na pobranie próbek z wnętrza oka, np. cieczy wodnistej lub ciała szklistego. Próbki te są analizowane mikrobiologicznie i biochemicznie, co pozwala nie tylko na identyfikację patogenu, ale także na ocenę stopnia zaawansowania infekcji. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie badań obrazowych, takich jak ultrasonografia gałki ocznej, aby ocenić obecność ropnia lub innych zmian patologicznych.

 

Bibliografia:

1. O'Callaghan R. J. (2018). The Pathogenesis of Staphylococcus aureus Eye Infections. Pathogens (Basel, Switzerland), 7(1), 9. https://doi.org/10.3390/pathogens7010009
2. https://www.allaboutvision.com/conditions/infections-allergies/staph-infection-in-eye/
3. Astley, R., Miller, F. C., Mursalin, M. H., Coburn, P. S., & Callegan, M. C. (2019). An Eye on Staphylococcus aureus Toxins: Roles in Ocular Damage and Inflammation. Toxins, 11(6), 356. https://doi.org/10.3390/toxins11060356