Krwistek oka – przyczyny, objawy, leczenie

Krwistek oka, czyli hyphema, to schorzenie polegające na obecności krwi w przedniej komorze oka, między rogówką a tęczówką. Chociaż zjawisko to może budzić niepokój, nie zawsze oznacza poważne zagrożenie dla zdrowia oka. Jednak jego wystąpienie wymaga uwagi specjalisty, ponieważ w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak jaskra czy trwała utrata wzroku.

Krwistek oka – przyczyny

Przyczyny urazowe

Uraz mechaniczny, zarówno tępy, jak i penetrujący, jest najczęstszą przyczyną występowania hyphemy. Taki uraz powoduje gwałtowne ściskanie i rozciąganie gałki ocznej, co prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych w tęczówce oraz ciele rzęskowym. W wyniku tego krew przedostaje się do komory przedniej oka, tworząc krwistek.

Przykłady sytuacji prowadzących do urazu:

• Urazy sportowe - uderzenie piłką, kijem hokejowym, rakietą tenisową lub innymi przedmiotami używanymi podczas gry.
• Wypadki przy pracy - szczególnie w zawodach wymagających używania narzędzi lub pracy z ciężkimi materiałami, np. w budownictwie.
• Bójki - ciosy pięścią lub innym przedmiotem mogą skutkować uszkodzeniem oka.
• Wypadki komunikacyjne - wystrzał poduszki powietrznej, która podczas wypadku samochodowego może uderzyć w twarz, uszkadzając gałkę oczną.

Urazy te najczęściej dotyczą osób młodych, zwłaszcza w przedziale wiekowym 10–20 lat, z powodu ich aktywności fizycznej oraz większego narażenia na wypadki. Mężczyźni statystycznie częściej ulegają tego rodzaju urazom ze względu na częstsze podejmowanie ryzykownych działań.

Przyczyny jatrogenne

Hyphema może być powikłaniem wynikającym z interwencji medycznych, szczególnie operacji i zabiegów na oku. Manipulacja w okolicach tęczówki, bogato unaczynionej części oka, zwiększa ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i krwawienia do komory przedniej.

Przykłady zabiegów prowadzących do jatrogennego krwistka:

• Irydotomia laserowa - zabieg polegający na stworzeniu niewielkiego otworu w tęczówce w celu leczenia jaskry z wąskim kątem przesączania.
• Witrektomia - usunięcie ciała szklistego, stosowane w leczeniu chorób siatkówki.
• Operacje związane z kątem przesączania - np. trabekulektomia, przeprowadzane w celu poprawy odpływu płynu śródgałkowego u pacjentów z jaskrą.

Choć zabiegi te są zazwyczaj bezpieczne, ryzyko hyphemy wzrasta przy niewłaściwej technice chirurgicznej, zwiększonej kruchości naczyń u pacjenta lub obecności współistniejących schorzeń.

Spontaniczny krwistek oka

Wystąpienie hyphemy bez wyraźnej przyczyny mechanicznej lub jatrogennej określa się jako spontaniczne krwawienie. Zwykle jest ono wynikiem istniejących chorób oczu lub schorzeń ogólnoustrojowych, które powodują osłabienie naczyń krwionośnych lub zwiększają ryzyko krwawienia.

Najczęstsze przyczyny spontanicznego krwistka:

• Neowaskularyzacja tęczówki - patologiczne tworzenie nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych, które łatwo pękają. Może to wystąpić w przebiegu cukrzycy, zwłaszcza w retinopatii cukrzycowej.
• Malformacje naczyniowe - wrodzone lub nabyte zmiany w budowie naczyń tęczówki.
• Choroby nowotworowe - np. czerniak tęczówki, który może powodować lokalne uszkodzenie naczyń krwionośnych.
• Zaburzenia hematologiczne - takie jak hemofilia, trombocytopenia, białaczka lub inne choroby, które wpływają na zdolność krwi do krzepnięcia.

Czynniki ryzyka obejmują także:

• Leki przeciwzakrzepowe - stosowanie takich leków jak aspiryna, warfaryna czy nowe doustne antykoagulanty (NOAC) zwiększa ryzyko krwawienia, również w gałce ocznej.
• Spożywanie alkoholu - nadmierna konsumpcja alkoholu może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych i zwiększonego ryzyka krwawienia.

Spontaniczny krwistek jest szczególnie niebezpieczny, gdyż często wskazuje na poważne, przewlekłe schorzenia wymagające leczenia nie tylko okulistycznego, ale i ogólnoustrojowego. W takich przypadkach kluczowe jest zidentyfikowanie i leczenie podstawowej przyczyny.

Krwistek oka - klasyfikacja

Krwistek w oku klasyfikuje się na podstawie ilości krwi obecnej w przedniej komorze oka. Klasyfikacja ta pozwala ocenić nasilenie schorzenia i ryzyko powikłań.

• Stopień 0 (microhyphema): Obecność jedynie mikroskopijnej ilości krwi w cieczy wodnistej.
• Stopień I: Krew zajmuje mniej niż 1/3 komory przedniej.
• Stopień II: Krew wypełnia od 1/3 do 1/2 komory.
• Stopień III: Ponad połowa komory przedniej wypełniona krwią.
• Stopień IV: Przednia komora oka jest całkowicie wypełniona krwią

Krwistek oka - objawy

Objawy krwistka mogą obejmować zarówno widoczne zmiany w oku, jak i subiektywne odczucia pacjenta.

Widoczne objawy

• Krew w przedniej komorze oka - w zależności od ilości krwi może być widoczna jako cienka warstwa na dnie komory lub wypełniać znaczną jej część. Krew może przybrać różne barwy – od jasnoczerwonej w świeżych przypadkach po ciemnoczerwoną lub brunatną w późniejszym stadium.
  
  

Problemy z widzeniem

• Zaburzenia widzenia - widzenie może być zamglone, nieostre lub zniekształcone. Wielkość zaburzeń zależy od ilości krwi – im więcej krwi w komorze przedniej, tym większe ograniczenia, aż po całkowitą utratę widzenia.
• Częściowa utrata pola widzenia - pacjent może zauważyć zasłonę lub plamę w polu widzenia, zwłaszcza gdy krwistek przemieszcza się z powodu zmiany pozycji głowy.
• Światłowstręt - nadwrażliwość na światło wynikająca z podrażnienia struktur oka.
  
  

Dyskomfort i ból oka

• Ból oka - w przypadku większych krwistków lub wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego pacjent może odczuwać ból, który nasila się przy próbach ruchu gałką oczną.
• Uczucie ucisku w oku - może towarzyszyć krwistkowi, zwłaszcza w przypadkach związanych z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym.
  
  

Krwistek oka - diagnostyka

Wywiad i badanie fizykalne

Diagnozę zaczyna się od wywiadu lekarskiego, w którym uwzględnia się:

• okoliczności powstania objawów (np. uraz, zabieg chirurgiczny);
• historię chorób przewlekłych (cukrzyca, hemofilia);
• przyjmowane leki (szczególnie przeciwzakrzepowe).

Badania okulistyczne

• Badanie lampą szczelinową - pozwala ocenić ilość krwi, uszkodzenia tęczówki i rogówki.
• Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego - wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe może sugerować potrzebę szybkiej interwencji.
• USG gałki ocznej - w przypadku trudności z oceną tylnego odcinka oka.
  
  

Badania dodatkowe

• Badania laboratoryjne – w przypadku podejrzenia zaburzeń krzepnięcia (morfologia, czas protrombinowy, czas kaolinowo-kefalinowy).
• Obrazowanie TK (tomografia komputerowa) - przy podejrzeniu urazów oczodołu lub obecności ciała obcego.

Krwistek oka - leczenie

Leczenie zachowawcze

W większości przypadków hyphema ustępuje samoistnie. Zalecenia obejmują:

• Odpoczynek - ograniczenie aktywności fizycznej, unikanie podnoszenia ciężarów.
• Uniesienie głowy - spanie z poduszką pod głową (30–45 stopni), co ułatwia opadanie krwi.
• Osłona na oko - chroni przed dodatkowym urazem.
  
  

Leczenie farmakologiczne

• Leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe:
  - beta-blokery (np. timolol);
  - inhibitory anhydrazy węglanowej (np. dorzolamid).
  
  
• Kortykosteroidy miejscowe - zmniejszają stan zapalny i ryzyko powstawania zrostów.
• Cykloplegiki - leki rozszerzające źrenicę (np. atropina) redukują ból i ryzyko powikłań.
  
  

Leczenie chirurgiczne

Interwencja chirurgiczna jest konieczna, gdy:

• ciśnienie wewnątrzgałkowe przekracza 50 mmHg przez ponad 48 godzin;
• krew nie ustępuje po 5–7 dniach;
• występują objawy krwawego zabarwienia rogówki (tzw. hemosyderoza rogówki).
  
  

Krwistek oka - powikłania

Bez odpowiedniego leczenia krwistek oka może prowadzić do poważnych komplikacji:

• Jaskra wtórna - wynika z podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego.
• Przebarwienia rogówki - długotrwały kontakt krwi z rogówką powoduje osadzanie się hemosyderyny, czyli barwnika zawierającego żelazo.
• Ponowne krwawienie - szczególnie w ciągu pierwszego tygodnia po wystąpieniu hyphemy.

 

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/68657,krew-w-przedniej-komorze-oka-krwistek
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Hyphema
3. https://eyewiki.org/Hyphema
4. https://emedicine.medscape.com/article/1190165-overview
5. Hartness E, Garza Reyes A, Yu C, Sears N. Hyphema. EyeRounds.org. Feb. 20, 2024. Available from https://eyerounds.org/cases/345-hyphema.htm