Refrakcyjna wymiana soczewki – na czym polega?

Refrakcyjna wymiana soczewki (RLE, Refractive Lens Exchange), znana również jako usunięcie przezroczystej soczewki (CLE, Clear Lens Extraction), to nowoczesna procedura chirurgiczna stosowana w korekcji wad wzroku. Dzięki postępowi technologii i chirurgii okulistycznej, metoda ta zyskuje na popularności, szczególnie wśród pacjentów, którzy nie kwalifikują się do innych zabiegów refrakcyjnych, takich jak LASIK czy PRK. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy wszystkie aspekty tego zabiegu – od wskazań, przez przebieg operacji, aż po efekty i możliwe powikłania.

Czym jest refrakcyjna wymiana soczewki?

Refrakcyjna wymiana soczewki polega na usunięciu naturalnej, przezroczystej soczewki oka i zastąpieniu jej sztucznym implantem wewnątrzgałkowym (IOL). Głównym celem jest poprawa ostrości widzenia poprzez korekcję wad wzroku, takich jak:

• krótkowzroczność,
• nadwzroczność,
• astygmatyzm.

Zabieg ten jest odpowiedni dla pacjentów, którzy nie mogą poddać się laserowej korekcji wzroku [z powodu zbyt cienkiej rogówki, wysokich wad refrakcji lub innych przeciwwskazań], a także tych, którzy po prostu chcą uniknąć wzrokowych konsekwencji prezbiopii poprzez wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej, która nie ulega procesom starzenia.

Wskazania do refrakcyjnej wymiany soczewki

RLE jest zalecana dla trzech głównych grup pacjentów:

• Pacjenci z wysokimi wadami refrakcji – krótkowzroczność lub nadwzroczność uniemożliwiająca laserową korekcję wzroku lub implantację soczewki fakijnej.
• Pacjenci z prezbiopią – osoby które chcą uniezależnić się od okularów do czytania, a ich naturalna soczewka utraciła zdolność akomodacji.
• Pacjenci z kombinacją powyższych scenariuszy - pacjenci, którzy mogą mieć kombinację wysokich wad refrakcji i starczowzroczności.
  
  

Kwalifikacja pacjenta do refrakcyjnej wymiany soczewki

Przed przystąpieniem do zabiegu przeprowadzane są szczegółowe badania kwalifikacyjne, które obejmują:

• wywiad okulistyczny i ogólny,
• ocenę ostrości wzroku (z korekcją i bez niej),
• badanie tomografii i topografii rogówki,
• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• ocenę siatkówki i innych struktur oka,
• wybór i obliczenie mocy odpowiedniej soczewki wewnątrzgałkowej dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta.
  
  

Refrakcyjna wymiana soczewki – przeciwwskazania

Refrakcyjna wymiana soczewki to zaawansowany zabieg chirurgiczny, który choć skuteczny, nie jest odpowiedni dla każdego pacjenta. Istnieje kilka przeciwwskazań, które należy wziąć pod uwagę przed kwalifikacją do procedury.

Do głównych przeciwwskazań należą schorzenia oka, takie jak:

• związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej,
• retinopatia cukrzycowa,
• zaawansowane zwyrodnienia siatkówki, będące czynnikami ryzyka odwarstwienia siatkówki,
• aktywne zapalenia w obrębie oka,

Innymi ograniczeniami są choroby ogólnoustrojowe, takie jak niekontrolowana cukrzyca, choroby neurodegeneracyjne (np. choroba Alzheimera, Parkinsona) czy niektóre zaburzenia psychiczne, które mogą wpłynąć na proces rekonwalescencji i współpracę pacjenta.

Rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych

Wybór odpowiedniego rodzaju sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej (IOL) jest kluczowym etapem planowania refrakcyjnej wymiany soczewki. Każdy typ soczewki ma unikalną konstrukcję, którą dostosowuje się do indywidualnych potrzeb pacjenta, jego stylu życia oraz wad wzroku.

Soczewki jednoogniskowe

Soczewki jednoogniskowe to najprostszy i najczęściej stosowany typ implantów. Są one zaprojektowane tak, aby zapewnić ostre widzenie na jedną wybraną odległość – najczęściej do dali. Dla pacjentów z tym typem soczewki konieczne może być używanie okularów do czytania lub pracy przy komputerze.

Soczewki wieloogniskowe

Soczewki wieloogniskowe zostały zaprojektowane tak, aby umożliwiać ostre widzenie na różne odległości – do dali, bliży oraz na odległości pośrednie. Dzięki temu pacjenci z prezbiopią mogą odzyskać komfort widzenia bez okularów. Ten typ soczewki jest szczególnie polecany osobom prowadzącym aktywny tryb życia, które chcą uniezależnić się od korekcji wzroku.

Soczewki o wydłużonej ogniskowej (EDOF)

Soczewki o wydłużonej ogniskowej, znane jako EDOF (Extended Depth of Focus), to nowoczesne implanty, które łączą cechy soczewek jedno- i wieloogniskowych. Zapewniają szeroką głębię ostrości, umożliwiając pacjentom dobre widzenie na różne odległości, zwłaszcza na pośrednie i do dali. Choć widzenie na bliż jest mniej wyraźne niż w przypadku soczewek wieloogniskowych, EDOF cechuje się mniejszym ryzykiem efektów świetlnych, takich jak aureole lub odblaski wokół świateł, zwłaszcza nocą.

Soczewki toryczne

Soczewki toryczne są przeznaczone do korekcji astygmatyzmu, czyli wady wzroku wynikającej z nieregularnego kształtu rogówki. Mogą występować w wersjach jedno- lub wieloogniskowych, co umożliwia korekcję zarówno astygmatyzmu, jak i innych wad wzroku, takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność czy prezbiopia.

Refrakcyjna wymiana soczewki - przebieg zabiegu

Operacja refrakcyjnej wymiany soczewki to precyzyjny zabieg okulistyczny, który przebiega w warunkach ambulatoryjnych i wykonywany jest najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Trwa zwykle od 15 do 30 minut. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii i technik chirurgicznych, procedura jest bezpieczna i komfortowa dla pacjenta.

Kluczowe etapy zabiegu

1. Fakoemulsyfikacja – usunięcie naturalnej soczewki

• Proces rozpoczyna się od wykonania małego nacięcia w rogówce, zwykle o szerokości 1,8–2,2 mm. Nacięcie to pozwala na wprowadzenie narzędzi chirurgicznych i soczewki wewnątrzgałkowej.
• Za pomocą ultradźwiękowego urządzenia do fakoemulsyfikacji naturalna soczewka jest rozbijana na drobne fragmenty, które następnie są delikatnie usuwane.
• Po oczyszczeniu wnętrza oka z pozostałości soczewki chirurg przygotowuje torebkę soczewki, w której zostanie umieszczony implant.
  
  

2. Wszczepienie sztucznej soczewki

• Sztuczna soczewka, odpowiednio dobrana do potrzeb pacjenta, jest wprowadzana w stanie zwiniętym przez nacięcie w rogówce.
• Po wprowadzeniu do oka soczewka rozwija się i stabilizuje w odpowiedniej pozycji wewnątrz torebki soczewki.
  
  

3. Zamknięcie nacięcia

• Nacięcia wykonane podczas zabiegu są na tyle małe, że w większości przypadków goją się samoistnie bez potrzeby zakładania szwów.
  
  

Kontrola pooperacyjna

Wizyty kontrolne odbywają się według ustalonego harmonogramu:

• Pierwsza kontrola – zazwyczaj w ciągu 24–48 godzin po zabiegu. Lekarz ocenia stan oka, wyniki operacji i sprawdza, czy proces gojenia przebiega prawidłowo.
• Kolejne wizyty kontrolne – po około tygodniu, miesiącu i trzech miesiącach od zabiegu, aby monitorować stabilizację wzroku i stan implantu.

Efekty i rekonwalescencja po refrakcyjnej wymianie soczewki

Większość pacjentów zauważa poprawę wzroku już w pierwszych dniach po zabiegu, jednak pełne efekty mogą pojawić się po kilku tygodniach. Ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza:

• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez pierwsze dwa tygodnie,
• Stosowanie kropli zgodnie z zaleceniami,
• Chronienie oka przed urazami i unikaniem dotykania go.
  
  

Ryzyko i powikłania po refrakcyjnej wymianie soczewki

Jak każdy zabieg chirurgiczny, RLE wiąże się z pewnym ryzykiem. Możliwe powikłania to:

• infekcje,
• odwarstwienie siatkówki,
• zmętnienie tylnej torebki soczewki,
• trudności z adaptacją do nowych warunków optycznych.

Refrakcyjna wymiana soczewki to innowacyjna metoda pozwalająca na trwałe rozwiązanie problemów z ostrością widzenia. Dzięki możliwości dostosowania rodzaju soczewki do indywidualnych potrzeb pacjenta, zabieg ten staje się coraz bardziej popularnym wyborem wśród osób szukających alternatywy dla okularów czy soczewek kontaktowych. Jednak przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z doświadczonym okulistą, który pomoże ocenić, czy jest to odpowiednia opcja w danym przypadku.

Jeśli rozważasz ten zabieg, pamiętaj o odpowiedniej kwalifikacji i wyborze renomowanej kliniki okulistycznej.

 

Bibliografia:

1. Szaflik J, Izdebska J, Grabska-Liberek I, et al. Guidelines of the Polish Ophthalmological Society on refractive lens exchange. Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica. 2022;124(4):179-188. doi:10.5114/ko.2022.122330
2. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24840-refractive-lens-exchange
3. https://www.reviewofophthalmology.com/article/a-review-of-refractive-lens-exchange
4. https://www.bettervisionguide.com/refractive-iols-rle/